ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ကြီး သို့မဟုတ် ကိုးရီးယား အက္ခရာစာလုံးများကို မွေးဖွားပေးခဲ့သူ
ကိုးရီးယားတွေရဲ့ သမိုင်းမှာ အရေးပါဆုံးသော ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများ ရှိခဲ့ရာမှာ ဘုရင်ကြီး ဆဲလ်ဂျူ ံးလည်း တစ်ဦးအပါအဝင် ဖြစ်ပါတယ်။ ဆယ်ဂျူ ံး ဘုရင်ကြီးဟာ ဂျူ ိဆွန်းခေတ်ရဲ့ ၄ ဆက်မြောက် ဘုရင်ဖြစ်ပြီး သူဟာ ဂျူ ိးဆွန်းခေတ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများ သာမက ခေတ်သစ် ကိုးရီးယားနိုင်ငံအတွက်ပါ အရေးပါတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးပါ။ သူ့လက်ထက်မှာ ယနေ့ခေတ်သုံး ကိုးရီးယားစာပေကို တီထွင်ခဲ့ပြီး ကိုးရီးယားတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်စာပေအဖြစ် ရပ်တည်နိုင်အောင် ကြိုးပမ်းခဲ့သူပါ။
ဂိုဂျူ ိဆွန်းခေတ်မှသည် ဂျူ ိဆွန်း နိုင်ငံ ပေါ်ထွက်လာသည်အထိ ခေတ်အဆက်ဆက် ကိုးရီးယားလူမျူ ိးတို့ဟာ တရုတ်စာပေကိုသာ သုံးစွဲခဲ့ကြပြီး ကိုယ်ပိုင်စာပေ မရှိသေးပါဘူး။ တရုတ်စာပေဟာ ကိုးရီးယားတို့ လူမှုအဖွဲ့အစည်းထဲမှာ လူအနည်းစုသာ တတ်မြောက်တဲ့ ဘာသာဖြစ်ပြီး လူတိုင်း စာပေတတ်မြောက်ခြင်း မရှိခဲ့ပါဘူး။ ဒါကြောင့် ဘုရင်ကြီး ဆဲလ်ဂျူ ံးလက်ထက်မှာ လူတိုင်း စာပေတတ်မြောက်အောင် ကိုယ်ပိုင်စာပေကို တီထွင်ခဲ့ပါတယ်။ ဆဲလ်ဂျူ ံး ဘုရင်လက်ထက်မှာ ကိုရီးယားစာပေတင် မကဘဲ မိုးရေချိန်တိုင်း ကိရိယာ၊ နက္ခတာရာကြည့် ကိရိယာ၊ နေနာရီ၊ ရေနာရီ၊ ရေတက်ရေကျတိုင်း ကိရိယာ၊ လေတိုက်ညွှန်တံ စတဲ့ စမ်းသစ်တဲ့ ပညာတွေကိုလည်း မြောက်များစွာ တီထွင်ခဲ့ပါသေးတယ်။
(ဂိုဂျူ ိးဆွန်းဆိုသည်မှာ ရှေးခေတ် ဂျူ ိဆောင်ခေတ် အစောဆုံး ကိုးရီးယားနိုင်ငံ ချင်ခေတ်မှာ စတင် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ထို့ထက်လည်း စောနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဟန်ခေတ်မှာ ဂိုဂျူ ိဆွန်း ခေါ် ရှေးဂျူ ိဆောင် နိုင်ငံကို ဟန်အင်ပါယာမှ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ နိုင်ငံပျက်သုန်းသွားခဲ့ပြီး ဘူရော အုတ်ဂျူ ိ ဒယ်ဘန်း စသည်ဖြင့် နယ်မြေများ ကွဲထွက်သွားခဲ့ပြီး ဂျူ မုံ ဘုရင်မှ မြောက်ဘက် နယ်မြေများကို စုစည်းကာ ဂိုဂူလျော နိုင်ငံအဖြစ် ပြန်လည်တည်ထောင်ခဲ့ပါ။)
ငယ်စဉ်ဘဝအစ
ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ကြီးကို ခရစ်နှစ် 1397 ခုနှစ် May လ 15 ရက်နေ့မှာ ဂယောင်ဂီပြည်နယ် ဟန်ဆောင်း (ယခု ဆိုးလ်မြို့) မြို့၌ ခမည်းတော် ထဲယ်ဂျူ ံး ဘုရင် နှင့် မိဖုရားခေါင်ကြီး ဝမ်ယောင်း တို့မှ မွေးခဲ့ပါတယ်။ ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ဟာ မွေးချင်းညီအကိုများထဲမှာ ၃ ယောက်မြောက် ဖြစ်ပါတယ်။ ငယ်နာမည်မှာ 이도 李祹 လီဒို ယီဒုံ ဖြစ်ပါတယ်။
ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင် အသက် ၁၂ နှစ် အရွယ်မှာတော့ မင်းသား ချွန်းယောင်း 충녕대군 ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ ငယ်ရွယ်သေးတဲ့ ဆဲလ်ဂျူ ံး မင်းသားလေးဟာ စာပေလေ့လာရာမှာ ထူးချွန်တဲ့အတွက် ထယ်ဂျူ ံးဘုရင် မင်းသားလေးကို သူ့အကို ၂ ယောက်ထက် နှစ်သက်သဘောကျခဲ့ပါတယ်။
ဒါကြောင့်လည်း ဆဲလ်ဂျူ ံးဟာ နန်းတက်ဖို့ ပြိုင်ဘက်ကင်းခဲ့ပေမယ့် နန်းတွင်းထုံးတမ်း အစဉ်အလာအရ သူ့အကိုကတော့ အိမ်ရှေ့စံမင်းသား ဖြစ်နေသေးပါတယ်။ ၁၄၀၄ သူ့အကိုဟာ အိမ်ရှေ့စံအဖြစ် တင်မြှောက်ခြင်း ခံခဲ့ရပါတယ်။ သို့သော် သူ့အကိုဟာ လွပ်လတ်စွာ နေထိုင်ရတာကို နှစ်သက်ပြီး အမဲလိုက်ခြင်းနှင့် ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲများ ကျင်းပခြင်းတို့ကြောင့် ၁၄၁၈ ဂျွန်လပိုင်းမှာတော့ အိမ်ရှေ့စံရာထူးမှ ဖယ်ရှားခြင်း ခံခဲ့ရပါတယ်။
တချူ ိ့ကတော့ အစ်ကိုတော် ရန်းယောင်းမင်းသားဟာ သူ့ညီ ဆဲလ်ဂျူ ံး မင်းသားကို ညီအကိုတွေထဲမှာ အချစ်ဆုံးမို့ သူကိုယ်တိုင် အိမ်ရှေ့စံအဖြစ်ကနေ စွန့်လွှတ်ခဲ့တယ်လို့ ပြောကြပေမယ့် မှတ်တမ်းတော့ မရှိခဲ့ပါဘူး။ ဒုတိယ အကိုကြီးကလည်း လူ့ဘောင်ကို စွန့်ခွာပြီး ဘုန်းကြီးဝတ်သွားခဲ့ပါတယ်။
ဒါကြောင့် ဆဲလ်ဂျူ ံးဟာ အသက် ၂၁ နှစ် ၁၄၁၈ မှာ အိမ်ရှေ့စံမင်းသား အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။ အစပိုင်းမှာတော့ သူ့အကိုကြီးကို အိမ်ရှေ့စံအဖြစ်က ထုတ်ပယ်ပြီး သူ့ကို အိမ်ရှေ့စံမင်းသားအဖြစ် ပေးတာကို မှူ းမတ်များ နန်းတွင်းအမတ် တချူ ိ့က မကျေနပ်ကြပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ၁၄၁၈ ဆဲလ်ဂျူ ံးကို အိမ်ရှေ့စံအဖြစ် ပေးအပ်ခဲ့ပြီး ထယ်ဂျူ ံးဘုရင်ဟာ ဘုရင်ရာထူးမှ အနားယူခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ထယ်ဂျူ ံး ဘုရင်ရဲ့ အရှိန်အဝါကတော့ ရှိနေဆဲပါ။ ဆဲလ်ဂျူ ံး ဘုရင်ဟာ ထလ်ဂျူ ံး ဘုရင်ကြီး နတ်ရွာစံတဲ့ ၁၄၂၂ ခုနှစ်အထိ အစိုးရအတွင်း မူဝါဒများကို ပြောင်းလဲခြင်း မပြုလုပ်ခဲ့သေးပါဘူး။
နိုင်ငံရေးပြု ပြင်ပြောင်းလဲမှုများ
ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ဟာ နိုင်ငံရေးပြောင်းလဲမှု အနေနဲ့ ကွဲပြားခြားနားထားတဲ့ လူနေမှုပုံစံကနေ တိုင်းပြည်အတွက် လိုအပ်တဲ့ နေရာတွေမှာ လူတန်းစား အဆင့်အတန်းမခွဲခြားပဲ ထူးချွန်သူတွေကို ခန့်အပ်တဲ့ပုံစံ ကျင့်သုံးခဲ့ပါတယ်။
သူဟာ ကွန်ဖြူ းရှပ်ဝါဒကို ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး သူ့ပြည်သူတွေကိုလည်း ကွန်ဖြူ းရှပ်ဝါဒကို ကျင့်သုံးဖို့ အားပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သူ့လက်ထက်မှာ ကွန်ဖြူ းရှပ်ဝါဒဟာ ဂျူ ိဆွန်း လူမှုအဖွဲ့အစည်းထဲမှာ တွင်ကျယ်လာခဲ့ပါတယ်။ သူဟာ ကွန်ဖြူ းရှပ်ဝါဒနဲ့ ပတ်သတ်တဲ့ စာအုပ်တွေကိုလည်း ထုတ်ဝေခဲ့ပါသေးတယ်။ ဒါပေမယ့် နောက်ပိုင်းမှာတော့ သူဟာ မဟာယန ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်အဖြစ် ကူးပြောင်းခဲ့ပါတယ်။
နိုင်ငံခြားရေးရာမူဝါဒ
ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်လက်ထက်မှာတော့ တရုတ်နိုင်ငံ မင်မင်းဆက်နဲ့ သဘောတူညီချက် တချူ ိ့ကို အောင်မြင်စွာ လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပြီး ဂျူ ိဆွန်းပြည်ရဲ့ စီပွားရေးကို အကျူ ိးအမြတ်ရရှိအောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဂျာချန်လူမျူ ိးတွေနဲ့လည်း ဆက်ဆံရေးကောင်းကို တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး မြောက်ဘက် ကိုးရီးယားနယ်စပ်မှာ တပ်မြေ ၄ ခု မြို့ ၆ မြို့မှာ နယ်ခြားစောင့်တပ်စခန်း ၁၀ ခုကို ထပ်မံတိုးချဲ့ခဲ့ပါတယ်။ ဂျပန်နိုင်ငံနဲ့လည်း ကောင်းမွန်တဲ့ ဆက်ဆံရေး ရှိခဲ့ပြီး ဆိပ်ကမ်းမြို့ ၃ ခုမှာ ကုန်သွယ်ခွင့်ပြုခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဆူရှီးမားကျွန်းကို စစ်တပ်ဖြင့် ကျူ းကျော်ခဲ့ပြီး တောင်ပင်လယ်မှာ သောင်းကျန်းနေတဲ့ ဓားပြတွေကို နှိမ်နင်းခဲ့ပါတယ်။ အဲ့အချိန်က ဆူရှီးမားကျွန်းဟာ ဂျပန်ပင်လယ်ဓားပြတွေရဲ့ အခြေစိုက်စခန်း ဖြစ်ပါတယ်။
ဂျူ ိဆွန်းစစ်တပ်အင်အားကို တိုးချဲ့ခြင်း
ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ဟာ ဂျူ ိဆွန်းခေတ် စစ်တပ်ကို အင်အားကြီးတဲ့ စစ်တပ်ဖြစ်အောင် တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ ဘုရင်တပါးလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ သူ့လက်ထက်မှာ ဂျူ ိဆွန်းစစ်တပ်ကို အင်အားကြီး စစ်တပ်ဖြစ်လာအောင် များစွာသော စစ်စည်းကမ်းများ စစ်မှုထမ်းဥပဒေများကို ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ ထို့အပြင် စစ်လက်နက်များကို တီထွင်ခဲ့ပါတယ်။ အမြောက်များ ဒုံကျည် (မြတံပူ) မီးမြှားပစ်အမြောက်များ မော်တာအမြောက်များကို ယမ်းမှုန့်များ အသုံးပြုကာ တီထွင်ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတဝှမ်းရှိ စစ်တပ်တိုင်းမှာ တပ်ဆင် အသုံးပြုစေပါတယ်။ ထို့ကြောင့်လည်း အင်ဂျင်းနှစ် စစ်ပွဲများအတွင်းမှာ အမြောက်များကို ကျွမ်းကျင်စွာ အသုံးပြုပြီး ရေကြောင်းစစ်ပွဲ မြေပြင်စစ်ပွဲများမှာ အမြောက်များဖြင့် ဂျပန်တို့ကို အနိုင်ယူခဲ့ပါတယ်။
၁၄၁၉ မေလမှာတော့ ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ဟာ အနားယူသွားသော ဘုရင် ထယ်ဂျူ ံး၏ အကြံပေးချက်အရ ဆူရှီးမားကျွန်းကို အခြေစိုက်ကာ တောင်ပင်လယ်၏ ကုန်သွယ်ရေးကို နှောင့်ယှက်နေသော ဂျပန် ပင်လယ်ဓားပြတို့အား နှိမ်နင်းရန် ဂျူ ိဆွန်း စစ်တပ်ကို စေလွှတ်ခဲ့ပါတယ်။ အဆိုပါ စစ်ပွဲအတွင်း ဂျပန်ပင်လယ်ဓားပြ ၂၄၅ ယောက်ကို သတ်နိုင်ခဲ့ပြီး ၁၁၀ ယောက်ကို အရှင်ဖမ်းဆီးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဂျူ ိဆွန်းဘက်မှ စစ်သည် ၁၈၀ ကျော် ကျဆုံးခဲ့ပါတယ်။ အဲ့နောက် ၁၄၁၉ စက်တင်ဘာလမှာတော့ ဂျူ ိဆွန်း စစ်တပ်ဟာ ပြည်တော်ပြန်ဝင်ခဲ့ပါတယ်။ ဆူရှီးမား ကျွန်းစု ဒိုမြို နဲ့ တကယ်တမ်း သဘောတူညီချက် ရရှိခဲ့တာကတော့ ၁၄၄၃ ခုနှစ်မှသာ ရရှိခဲ့တာပါ။ ဆူရှီမား ဒိုင်မြိုဟာ ၁၄၄၃ မှာ ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ထံ လက်ဆောင်ပဏ္ဍာများ ဆက်သကာ ဆူရှီးမားကျွန်းနဲ့ ဂျူ ိဆွန်းတို့အကြား ကုန်သွယ်ခွင့် သဘောတူညီချက် စာချူ ပ်ကို ချူ ပ်ဆိုခဲ့ပါတယ်။ အဆိုပါ စာချူ ပ်အရ ဂျပန်ပြည်ဟာ ဂျူ ိဆွန်းရဲ့ ဆိပ်ကမ်း ၃ ခုမှာ ကုန်သွယ်ခွင့်ရပါမယ်။
၁၄၃၃ ခုနစ်မှာတော့ ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ဟာ စစ်သူကြီး ကင်ဂျူ ံဆိုးကို ဗိုလ်ချူ ပ်ကြီးအဖြစ် ရာထူးတိုးပေးပြီး မြောက်ပိုင်းရှိ ဂျာချန်လူမျူ ိးစု (ယနေ့ခေတ် မန်ချူ းလူမျူ ိးစု) တို့ကို နှိမ်နင်းစေပါတယ်။ ကင်ဂျူ ံဆိုးနဲ့ သူ့စစ်တပ်ဟာ မြောက်ပိုင်းဒေသရှိ ဂျာချန်တို့ကို နှိမ်နင်းခဲ့ပြီး မြောက်ဘက်ကို နယ်မြေချဲ့ထွင်ရာမှာ ယနေ့ခေတ် မြောက်ကိုရီးယား တရုတ်နယ်စပ်အထိ နယ်မြေချဲ့ထွင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲ့နောက် မြောက်ဘက် နယ်စပ်ကို ကာကွယ်ဖို့ ခံတပ်မြို့ ၄ ခုနဲ့ နယ်စပ် စစ်စခန်း ၆ ခုဖြင့် တပ်စွဲထားခဲ့ပြီး ဂျာချန်တို့၏ ရန်မှကာကွယ်ရန် စီမံထားခဲ့ပါတယ်။
တိုင်းပြည်အတွင်း ပြု ပြင်ပြောင်းလဲမှုများ
ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ဟာ လယ်သမားတွေကို ကူညီပေးချင်တာကြောင့် လယ်ယာသုံး လက်စွဲစာအုပ်ကို ဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။ အဆိုပါ စာအုပ်မှာ လအလိုက် စိုက်ပျူ ိးသင့်တဲ့ သီးနှံတွေ လယ်သမားတွေအတွက် အကျူ ိးရှိမယ့် သတင်းမှတ်တမ်းတွေ သီးနှံစိုက်ပျူ ိးနည်းတွေ စသည်ဖြင့် ထည့်သွင်းရေးသားထားပါတယ်။ ထို့အပြင် မိုးရေချိန်တိုင်း ကိရိယာ၊ နက္ခတာရာကြည့် ကိရိယာ၊ နေနာရီ၊ ရေနာရီ၊ ရေတက်ရေကျတိုင်း ကိရိယာ၊ လေတိုက်ညွှန်တံ စတဲ့ စမ်းသစ်တဲ့ ပညာတွေကိုလည်း မြောက်များစွာ တီထွင်ခဲ့ပါသေးတယ်။
မိုးရေချိန်တိုင်း ကိရိယာဟာ ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး တီထွင်နိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး ကိုးရီးယားလူမျူ ိးတွေရဲ့ ဂုဏ်ယူစရာအကောင်းဆုံး တီထွင်မှုတွေထဲက တစ်ခုပါ။ အဆိုပါ ကိရိယာကို တီထွင်ခဲ့သူကတော့ ဂျန်ယောင်းရှီ ဖြစ်ပြီး သူဟာ ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင် လက်ထက်မှာတော့ ထင်ရှားတဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ ဂျန်ယောင်းရှီကို အောက်ဆုံးလွှာ လူတန်းစားက မွေဖွားခဲ့ပေမယ့် သူ့ရဲ့ ထူးချွန်မှုကိုသိတဲ့ ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ဟာ မြှောက်စားခဲ့ပါတယ်။
ယနေ့ခေတ်သုံး ကိုးရီးယားစာပေကို တီထွင်ခြင်း
ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ကြီးရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေထဲမှာ သူဟာ ယနေ့ခေတ်သုံး ကိုးရီးယားစာပေကို တီထွင်ခဲ့ပြီး ကိုးရီးယားတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်စာပေ ဖြစ်တဲ့ Hangul ဟာ ကိုးရီးယားသမိုင်းကို တခေတ်ဆန်းသစ်စေခဲ့ပါတယ်။
Hangul ကို မတီထွင်ခင်မှာ ကိုးရီးယား လူနေမှုစနစ်ထဲမှာ အထက်တန်း လူတန်းစားတွေသာ စာပေတတ်မြောက်ခဲ့ပါတယ်။ အဆိုပါ စာပေကို Hanja လို့ ခေါ်ပြီး Hanja ဟာ တရုတ် အက္ခရာစာလုံးများကို အသုံးပြုပြီး ကိုးရီးယားစာပေကို ရေးသားရပါတယ်။ ဒါကြောင့် တရုတ်စာလုံးနဲ့ ဆင်တူပေမယ့် စာလုံး ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့ စာလုံးရဲ့ သဒ္ဒါ အနက်အဓိပ္ပါယ်ဟာ ကွာခြားပါတယ်။ ပြီးတော့ Hanja ဟာ ခက်ခဲ့တဲ့အတွက် ကိုးရီးယားသာမန် လူတန်းစားတွေဟာ စာပေတတ်မြောက်ခြင်း မရှိခဲ့ပါဘူး။ ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ဟာ ယနေခေတ်သုံး Hangul ကို တီထွင်ခဲ့စဉ်က နိုင်ငံတဝှမ်းမှာ များစွာသော ဝေဖန်မှုတွေနဲ့ ကြုံတွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ သို့သော်လည်း နောက်ပိုင်းမှာ သူ့ရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေကြောင့် လူတိုင်းလိုလို စာပေသင်ကြားရာမှာ လွယ်ကူလာပြီး စာပေတတ်မြောက်မှုမှာလည်း တိုးတက်လာပါတယ်။
ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ကြီးဟာ ကိုရီးယားစာလုံးတွေကို ၁၄၄၃ ခုနှစ်ကနေ စပြီး နိုင်ငံတွင်းမှာရှိတဲ့ ပညာရှင်တွေနဲ့ အတူ ကိုရီးယားစာလုံး Hangul (ဟာ-န်ဂူး-လ်) ကို တီထွင်ခဲ့ပါတယ်။ ပြည်သူတွေအတွက်လို့ဆိုပေမယ့် နဂိုမူလ ကိုရီးယားမှာ အသုံးပြုခဲ့တဲ့ တရုတ်စာလုံးတွေကိုပဲ အခြေခံပြီး ရှင်းလင်းချက်တွေ ရေးသား ရပါတယ်။ အဲတာတွေ အားလုံးကို ရှင်းလင်းချက် စာအုပ် ဟေးဒေးဘွန် (해례본-解例本) Haeryebon တွေကနေ တဆင့် ပြန်လည်သိရှိနား လည်ခွင့် ရခဲ့ပါတယ်။ (훈민정음) Hun-Min-Jeong-Eum ဟွန်းမင်းဂျောင်းအန်းကို ရှင်းလင်းချက်တွေ ရေးသား ထားတဲ့ စာအုပ် (၅)အုပ်ကနေ လေ့လာရတာပါ။ ရှေးဟောင်းစာအုပ်တွေကို ပုံတူပွား ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ စာအုပ်တွေ ကနေ တဆင့် လေ့လာရတာပါ။ စာအုပ် (၅)အုပ်ကတော့ ဂျယ်ဂျာဟဲ (제자해-制字解) လို့ ခေါ်တဲ့ ကိုရီးယားစာလုံး (ဟာ-န်ဂူး-လ်) တီထွင်တဲ့ အခြေခံ သဘောတရားတွေကို ရှင်းလင်းထားတဲ့ စာအုပ်၊ နောက်တစ်အုပ်က ကိုရီးယားစာလုံး အစအသံကို ရှင်းလင်းထားတဲ့စာအုပ်- ချူ ိဆောငှဲ (초성해-初聲解)၊ အလယ်အသံကို ရှင်းလင်းထားတဲ့ ဂျူ း-င်ဆောငှဲ (중성해-中聲解)၊ နောက်ဆုံးအသံကို ရှင်းလင်းထား တဲ့ ဂျူ ံး-င်ဆောငှဲ (종성해-終聲解)၊ နောက်ဆုံးမှာတော့ စာလုံးတစ်ခုချင်းဆီက ပေါင်းစပ်ပြီး (တစ်နည်း- ဗျည်း၊ သရပေါင်းစပ်ခြင်း) ရေးသားပုံ၊ အသံထွက်ခြင်းတို့ကို ရှင်းလင်းထားတဲ့ ဟာ့-ပ်ဂျာဟဲ (합자해-合字解) ဆိုတဲ့ (၅) အုပ်အပြင် နောက်ဆက်တွဲလို့ ပြောရမယ့် ဗျည်း၊ သရပေါင်းတွေကို ဥပမာနဲ့ ရှင်းပြထားတဲ့ ယုံး-င်ဂျာရယ် (용자례-用字例) ဆိုတဲ့ စာအုပ်ကိုလည်း မြင်တွေ့ခွင့် ရပါတယ်။
၁၄၄၆ ခုနှစ် ကိုရီးစယား ရိုးရာ ပြက္ခဒိန်အရ ၉ လမှာ တိုင်းသူပြည်သားများကို ကိုရီးယားစာကို တီထွင် ရေးသားပြီးခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန် ကြေငြာကာ ကိုရီးယားစာကို လွယ်ကူစွာ လေ့လာ သင်ကြားနိုင်အောင် လုပ်ဆောင်ပေးခဲ့ပါတယ်။ ကိုရီးယားစာကို ပထမဦးဆုံး 훈민정음 ဟု(န်)မီ(န်)ဂျောင် အူး(မ်) ဟု ခေါ်ဆို အသုံးပြုခဲ့ပါတယ်။
ပထမဦးဆုံး စတင် တီထွင်ခဲ့စဉ်က စာလုံးပေါင်း အက္ခရာ ၂၈ လုံး ရှိခဲ့ပေမယ့် အခု လက်ရှိမှာ အက္ခရာ ၂၄ လုံးကိုသာ အသုံးပြုနိုင်ပါတော့တယ်။
ကိုရီးယားနိုင်ငံဟာ ၁၉၁၀ ခုမှ ၁၉၄၅ ခုနှစ်အထိ ဂျပန် ဖက်ဆစ်လက်အောက် ရောက်ခဲ့ပြီးနောက် ဂျပန်များဟာ ကိုရီးယား ယဉ်ကျေးမူနဲ စာပေ သမိုင်းများကို မြောက်များစွာ ဖျက်စီးခဲ့တဲ့အထဲမှာ ကိုရီးယားစာ ၄လုံးဟာလည်း ပါဝင်ခဲ့ရပါတယ်။
ကိုးရီးယားစာပေ Hangul ဟန်ဂူးစာလုံးတိုင်းဟာ ရိုးရှင်းတဲ့ပုံများဖြစ်ပြီး လူတိုရဲ့ စကားပြောစဉ် ထိမိသွားအင်္ဂါများနဲ့ (လျှာ သွား ပါးစပ်) ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဥပမာ အူ သံ ဆိုပါက eu အသံထွက်ဖို့ လျှာက အလယ်မှာရောက်နေပြီး ပါးစပ်က ဝ ပုံစံ ရှိနေတယ်ဆို 으 eu စသည်ဖြင့် အသံထွက်အင်္ဂါတွေရဲ့ လှုပ်ရှားမှုပုံစံကို အခြေခံပြီး တီထွင်ခဲ့ပါတယ်။
ယနေ့ခေတ် 한글날 [Hangul Day] Hangul ProclamationDay အောက်တိုဘာ ၉ ရက်နေ့ကို ကိုရီးယားစာပေနေ့ အဖြစ် ၁၉၄၆ ခုနှစ်မှ စတင်သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။ အောက်တိုဘာ ၉ ရက်နေ့ ကိုရီးယားစာပေနေ့ ရောက်တိုင်း ဆဲလ်ဂျူ ံးယဉ်ကျေးမူဆု ပေးအပ်ပွဲ အခမ်းအနားကို ခမ်းနားစွာ ကျင်းပကာ ဆဲလ်ဂျူ ံး ဘုရင်၏ မွေးရပ်ဌာနနေ ဂယောင်ဂီပြည်နယ် ယောဂျူ မြို့၌ ဆဲလ်ဂျူ ံး ဘုရင်၏ အုတ်ဂူတွင် ကန်တော့ပွဲများ ကျင်းပကြပါတယ်။
ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ကြီး နတ်ရွာစံခြင်းနှင့် ဆဲလ်ဂျူ ံး ဘုရင်နဲ့ ပတ်သတ်သော အထိမ်းအမှတ်များ
ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ဟာ ၁၄၅၀ ဧပြီလ ၈ ရက်နေ့ သူ့အသက် ၅၂ နှစ် အရွယ်မှာ ဆီးချူ ိရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်ခဲ့ပါတယ်။ ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ဟာ အသက် ၂၁ နှစ် အရွယ်နဲ့ နန်းတက်ခဲ့ပေမယ့် ကိုးရီးယား ပြည်သူတွေအတွက် များစွာသော အမွေအနှစ်များကို ချန်ရစ်ပေးထားနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ သူနတ်ရွာစံတဲ့နောက်မှာတော့ သူ့ရဲ့သားတော် အကြီးဆုံး မူဂျူ ံးဘုရင် နန်းတက်ခဲ့ပါတယ်။
ယနေ့ခေတ် ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်နှင့် ပတ်သတ်သော အထိမ်းအမှတ်များစွာ ရှိပါတယ်။ ဆိုးလ်မြို့လယ် လမ်းမကြီးကို ဆဲလ်ဂျူ ံးနို လမ်းမဟူ၍ ခေါ်ဆိုကြပြီး ထိုနေရာနားမှာပဲ ဆဲလ်ဂျူ ံး အနုပညာစင်တာကို ဖွင့်လှစ်ထားပါတယ်။
ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင် ပုံပါ တစ်သောင်းတန် (ငွေစက္ကူ ) အား ၁၉၇၂ ခုနှစ်က စတင် ပုံနှိပ်ကာ ဂုဏ်ပြုမှတ်တမ်း တင်ခဲ့ပါတယ်။
၂၀၁၂ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁ ရက်တွင် ဆဲလ်ဂျူ ံး မြို့သစ်ကို တည်ဆောက်ကာ ဂုဏ်ပြုခဲ့ပြန်ပါတယ်။ ဆဲလ်ဂျူ ံး မြို့သစ်ဟာ ကိုရီးယား အစိုးရဝန်ကြီးဌာများ အားလုံး ရုံးစိုက်ရာ မြို့ဖြစ်ပါတယ်။
ဆဲလ်ဂျူ ံးဘုရင်ကြီးရဲ့ အကြောင်းကို ဇာတ်လမ်းတွဲများ ရိုက်ကူးထားပြီး မြဝတီမှာတော့ ဇာတ်လမ်းတွဲ ၂ ခုလုံး ပြသသွားပါတယ်။ ကျွန်တော် နာမည်တော့ မမှတ်မိတော့ဘူးဗျ။ အက္ခရာစာလုံးလေးများ တီထွင်သူဆိုလားပဲ ဇတ်လမ်းတွဲ တစ်ခုနာမည်ကတော့ သေချာမမှတ်မိဘူး။
The Divine Weapon ထဲမှာတော့ ဆဲလ်ဂျူ ံးဟာ မင်းသားဘဝမှာပဲ ရှိပါသေးတယ်။
တောင်ကိုးရီးယားရေတပ်မှာလည်း Sejong the Great-Class Destroyer ဆိုပြီး ဆဲလ်ဂျူ ံး ဘုရင်၏ နာမည်ဖြင့် တပ်တော်ဝင်ပြီး နိုင်ငံတာဝန်ကို ထမ်းဆောင်လျက် ရှိပါတယ်။
ကိုးရီးယားဘာသာစကားကို ယခု ဆဲလ်ဂျူ ံး ဘုရင်ကြီး ရေးသားချိန်မှသာ လေ့လာခဲ့ရသဖြင့် မှားယွင်းမှုများ? လိုအပ်တာများ ရှိလျှင်လည်း ထောက်ပြပေးဖို့ မေတ္တာရပ်ခံပါတယ်။
Credit : Swam Htet(မှတ်စုကြမ်း)
ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ႀကီး သို႔မဟုတ္ ကိုးရီးယား အကၡရာစာလံုးမ်ားကို ေမြးဖြားေပးခဲ့သူ
ကိုးရီးယားေတြရဲ႕ သမိုင္းမွာ အေရးပါဆံုးေသာ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးမ်ား ရွိခဲ့ရာမွာ ဘုရင္ႀကီး ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးလည္း တစ္ဦးအပါအဝင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆယ္ဂ်ဴ ံး ဘုရင္ႀကီးဟာ ဂ်ဴ ိဆြန္းေခတ္ရဲ႕ ၄ ဆက္ေျမာက္ ဘုရင္ျဖစ္ၿပီး သူဟာ ဂ်ဴ ိးဆြန္းေခတ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမ်ား သာမက ေခတ္သစ္ ကိုးရီးယားႏိုင္ငံအတြက္ပါ အေရးပါတဲ့ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးပါ။ သူ႔လက္ထက္မွာ ယေန႔ေခတ္သံုး ကိုးရီးယားစာေပကို တီထြင္ခဲ့ၿပီး ကိုုးရီးယားတို႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္စာေပအျဖစ္ ရပ္တည္ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့သူပါ။
ဂိုဂ်ဴ ိဆြန္းေခတ္မွသည္ ဂ်ဴ ိဆြန္း ႏိုင္ငံ ေပၚထြက္လာသည္အထိ ေခတ္အဆက္ဆက္ ကိုးရီးယားလူမ်ဴ ိးတို႔ဟာ တရုတ္စာေပကိုသာ သံုးစြဲခဲ့ၾကၿပီး ကိုယ္ပိုင္စာေပ မရွိေသးပါဘူး။ တရုတ္စာေပဟာ ကိုးရီးယားတို႔ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းထဲမွာ လူအနည္းစုသာ တတ္ေျမာက္တဲ့ ဘာသာျဖစ္ၿပီး လူတိုင္း စာေပတတ္ေျမာက္ျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဘုရင္ႀကီး ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးလက္ထက္မွာ လူတိုင္း စာေပတတ္ေျမာက္ေအာင္ ကိုယ္ပိုင္စာေပကို တီထြင္ခဲ့ပါတယ္။ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံး ဘုရင္လက္ထက္မွာ ကိုရီးယားစာေပတင္ မကဘဲ မိုးေရခ်ိန္တုိင္း ကိရိိယာ၊ နကၡတာရာၾကည့္ ကိရိယာ၊ ေနနာရီ၊ ေရနာရီ၊ ေရတက္ေရက်တုိင္း ကိရိယာ၊ ေလတိုက္ညႊန္တံ စတဲ့ စမ္းသစ္တဲ့ ပညာေတြကိုလည္း ေျမာက္မ်ားစြာ တီထြင္ခဲ့ပါေသးတယ္။
(ဂိုဂ်ဴ ိးဆြန္းဆိုသည္မွာ ေရွးေခတ္ ဂ်ဴ ိေဆာင္ေခတ္ အေစာဆံုး ကိုးရီးယားႏိုင္ငံ ခ်င္ေခတ္မွာ စတင္ တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ထို႔ထက္လည္း ေစာႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဟန္ေခတ္မွာ ဂိုဂ်ဴ ိဆြန္း ေခၚ ေရွးဂ်ဴ ိေဆာင္ ႏိုင္ငံကို ဟန္အင္ပါယာမွ ဝင္ေရာက္တိုိက္ခိုက္ခဲ့ရာ ႏိုင္ငံပ်က္သုန္းသြားခဲ့ၿပီး ဘူေရာ အုတ္ဂ်ဴ ိ ဒယ္ဘန္း စသည္ျဖင့္ နယ္ေျမမ်ား ကြဲထြက္သြားခဲ့ၿပီး ဂ်ဴ မံု ဘုရင္မွ ေျမာက္ဘက္ နယ္ေျမမ်ားကို စုစည္းကာ ဂိုဂူေလ်ာ ႏိုင္ငံအျဖစ္ ျပန္လည္တည္ေထာင္ခဲ့ပါ။)
ငယ္စဥ္ဘဝအစ
ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ႀကီးကို ခရစ္ႏွစ္ 1397 ခုႏွစ္ May လ 15 ရက္ေန႔မွာ ဂေယာင္ဂီျပည္နယ္ ဟန္ေဆာင္း (ယခု ဆိုးလ္ၿမိဳ႕) ၿမိဳ႕၌ ခမည္းေတာ္ ထဲယ္ဂ်ဴ ံး ဘုရင္ ႏွင့္ မိဖုရားေခါင္ႀကီး ဝမ္ေယာင္း တို႔မွ ေမြးခဲ့ပါတယ္။ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ဟာ ေမြးခ်င္းညီအကိုမ်ားထဲမွာ ၃ ေယာက္ေျမာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ငယ္နာမည္မွာ 이도 李祹 လီဒိုု ယီဒံု ျဖစ္ပါတယ္။
ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ အသက္ ၁၂ ႏွစ္ အရြယ္မွာေတာ့ မင္းသား ခြ်န္းေယာင္း 충녕대군 ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ငယ္ရြယ္ေသးတဲ့ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံး မင္းသားေလးဟာ စာေပေလ့လာရာမွာ ထူးခြ်န္တဲ့အတြက္ ထယ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ မင္းသားေလးကို သူ႔အကို ၂ ေယာက္ထက္ ႏွစ္သက္သေဘာက်ခဲ့ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္လည္း ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဟာ နန္းတက္ဖို႔ ၿပိဳင္္ဘက္ကင္းခဲ့ေပမယ့္ နန္းတြင္းထံုးတမ္း အစဥ္အလာအရ သူ႔အကိုကေတာ့ အိမ္ေရွ႕စံမင္းသား ျဖစ္ေနေသးပါတယ္။ ၁၄၀၄ သူ႔အကိုဟာ အိမ္ေရွ႕စံအျဖစ္ တင္ေျမွာက္ျခင္း ခံခဲ့ရပါတယ္။ သို႔ေသာ္ သူ႔အကိုဟာ လြပ္လတ္စြာ ေနထိုင္ရတာကို ႏွစ္သက္ၿပီး အမဲလိုက္ျခင္းႏွင့္ ေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲမ်ား က်င္းပျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ၁၄၁၈ ဂြ်န္လပိုင္းမွာေတာ့ အိမ္ေရွ႕စံရာထူးမွ ဖယ္ရွားျခင္း ခံခဲ့ရပါတယ္။
တခ်ဴ ိ႕ကေတာ့ အစ္ကိုေတာ္ ရန္းေယာင္းမင္းသားဟာ သူ႔ညီ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံး မင္းသားကို ညီအကိုေတြထဲမွာ အခ်စ္ဆံုးမို႔ သူကိုယ္တိုင္ အိမ္ေရွ႕စံအျဖစ္ကေန စြန္႔လႊတ္ခဲ့တယ္လို႔ ေျပာၾကေပမယ့္ မွတ္တမ္းေတာ့ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒုတိယ အကိုႀကီးကလည္း လူ႔ေဘာင္ကို စြန္႔ခြာၿပီး ဘုန္းႀကီးဝတ္သြားခဲ့ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဟာ အသက္ ၂၁ ႏွစ္ ၁၄၁၈ မွာ အိမ္ေရွ႕စံမင္းသား အျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္။ အစပိုင္းမွာေတာ့ သူ႔အကိုႀကီးကို အိမ္ေရွ႕စံအျဖစ္က ထုတ္ပယ္ၿပီး သူ႔က္ုိ အိမ္ေရွ႕စံမင္းသားအျဖစ္ ေပးတာကို မွဴ းမတ္မ်ား နန္းတြင္းအမတ္ တခ်ဴ ိ႕က မေက်နပ္ၾကပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ၁၄၁၈ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးကို အိမ္ေရွ႕စံအျဖစ္ ေပးအပ္ခဲ့ၿပီး ထယ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ဟာ ဘုရင္ရာထူးမွ အနားယူခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ထယ္ဂ်ဴ ံး ဘုရင္ရဲ႕ အရွိန္အဝါကေတာ့ ရွိေနဆဲပါ။ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံး ဘုရင္ဟာ ထလ္ဂ်ဴ ံး ဘုရင္ႀကီး နတ္ရြာစံတဲ့ ၁၄၂၂ ခုႏွစ္အထိ အစိုးရအတြင္း မူဝါဒမ်ားကို ေျပာင္းလဲျခင္း မျပဳလုပ္ခဲ့ေသးပါဘူး။
ႏိုင္ငံေရးျပဳ ျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား
ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ဟာ ႏိုင္ငံေရးေျပာင္းလဲမႈ အေနနဲ႔ ကြဲျပားျခားနားထားတဲ့ လူေနမႈပံုစံကေန တိုင္းျပည္အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ေနရာေတြမွာ လူတန္းစား အဆင့္အတန္းမခြဲျခားပဲ ထူးခြ်န္သူေတြကို ခန္႔အပ္တဲ့ပံုစံ က်င့္သံုးခဲ့ပါတယ္။
သူဟာ ကြန္ျဖဴ းရွပ္ဝါဒကို က်င့္သံုးခဲ့ၿပီး သူ႔ျပည္သူေတြကိုလည္း ကြန္ျဖဴ းရွပ္ဝါဒကို က်င့္သံုးဖို႔ အားေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔လက္ထက္မွာ ကြန္ျဖဴ းရွပ္ဝါဒဟာ ဂ်ဴ ိဆြန္း လူမႈအဖြဲ႕အစည္းထဲမွာ တြင္က်ယ္လာခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ ကြန္ျဖဴ းရွပ္ဝါဒနဲ႔ ပတ္သတ္တဲ့ စာအုပ္ေတြကိုလည္း ထုတ္ေဝခဲ့ပါေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ သူဟာ မဟာယန ဗုဒၶဘာသာဝင္အျဖစ္ ကူးေျပာင္းခဲ့ပါတယ္။
ႏိုင္ငံျခားေရးရာမူဝါဒ
ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္လက္ထက္မွာေတာ့ တရုတ္ႏိုင္ငံ မင္မင္းဆက္နဲ႔ သေဘာတူညီခ်က္ တခ်ဴ ိ႕ကို ေအာင္ျမင္စြာ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး ဂ်ဴ ိဆြန္းျပည္ရဲ႕ စီပြားေရးကို အက်ဴ ိးအျမတ္ရရွိေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ာခ်န္လူမ်ဴ ိးေတြနဲ႔လည္း ဆက္ဆံေရးေကာင္းကို တည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီး ေျမာက္ဘက္ ကိုးရီးယားနယ္စပ္မွာ တပ္ေျမ ၄ ခု ၿမိဳ႕ ၆ ၿမိဳ႕မွာ နယ္ျခားေစာင့္တပ္စခန္း ၁၀ ခုကို ထပ္မံတိုးခ်ဲ႕ခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံနဲ႔လည္း ေကာင္းမြန္တဲ့ ဆက္ဆံေရး ရွိခဲ့ၿပီး ဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕ ၃ ခုမွာ ကုန္သြယ္ခြင့္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဆူရွီးမားကြ်န္းကို စစ္တပ္ျဖင့္ က်ဴ းေက်ာ္ခဲ့ၿပီး ေတာင္ပင္လယ္မွာ ေသာင္းက်န္းေနတဲ့ ဓားျပေတြကို ႏွိမ္နင္းခဲ့ပါတယ္။ အဲ့အခ်ိန္က ဆူရွီးမားကြ်န္းဟာ ဂ်ပန္ပင္လယ္ဓားျပေတြရဲ႕ အေျခစိုက္စခန္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဂ်ဴ ိဆြန္းစစ္တပ္အင္အားကို တိုးခ်ဲ႕ျခင္း
ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ဟာ ဂ်ဴ ိဆြန္းေခတ္ စစ္တပ္ကို အင္အားႀကီးတဲ့ စစ္တပ္ျဖစ္ေအာင္ တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ ဘုရင္တပါးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔လက္ထက္မွာ ဂ်ဴ ိဆြန္းစစ္တပ္ကို အင္အားႀကီး စစ္တပ္ျဖစ္လာေအာင္ မ်ားစြာေသာ စစ္စည္းကမ္းမ်ား စစ္မႈထမ္းဥပေဒမ်ားကို ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ ထို႔အျပင္ စစ္လက္နက္မ်ားကို တီထြင္ခဲ့ပါတယ္။ အေျမာက္မ်ား ဒံုက်ည္ (ျမတံပူ) မီးျမွားပစ္အေျမာက္မ်ား ေမာ္တာအေျမာက္မ်ားကို ယမ္းမႈန္႔မ်ား အသံုးျပဳကာ တီထြင္ထုတ္လုပ္ခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံတဝွမ္းရွိ စစ္တပ္တိုင္းမွာ တပ္ဆင္ အသံုးျပဳေစပါတယ္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း အင္ဂ်င္းႏွစ္ စစ္ပြဲမ်ားအတြင္းမွာ အေျမာက္မ်ားကို ကြ်မ္းက်င္စြာ အသံုးျပဳၿပီး ေရေၾကာင္းစစ္ပြဲ ေျမျပင္စစ္ပြဲမ်ားမွာ အေျမာက္မ်ားျဖင့္ ဂ်ပန္တို႔ကို အႏိုင္ယူခဲ့ပါတယ္။
၁၄၁၉ ေမလမွာေတာ့ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ဟာ အနားယူသြားေသာ ဘုရင္ ထယ္ဂ်ဴ ံး၏ အႀကံေပးခ်က္အရ ဆူရွီးမားကြ်န္းကို အေျခစိုက္ကာ ေတာင္ပင္လယ္၏ ကုန္သြယ္ေရးကို ေႏွာင့္ယွက္ေနေသာ ဂ်ပန္ ပင္လယ္ဓားျပတို႔အား ႏွိမ္နင္းရန္ ဂ်ဴ ိဆြန္း စစ္တပ္ကို ေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။ အဆိုပါ စစ္ပြဲအတြင္း ဂ်ပန္ပင္လယ္ဓားျပ ၂၄၅ ေယာက္ကို သတ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး ၁၁၀ ေယာက္ကို အရွင္ဖမ္းဆီးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ဴ ိဆြန္းဘက္မွ စစ္သည္ ၁၈၀ ေက်ာ္ က်ဆံုးခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ေနာက္ ၁၄၁၉ စက္တင္ဘာလမွာေတာ့ ဂ်ဴ ိဆြန္း စစ္တပ္ဟာ ျပည္ေတာ္ျပန္ဝင္ခဲ့ပါတယ္။ ဆူရွီးမား ကြ်န္းစု ဒိုၿမိဳ နဲ႔ တကယ္တမ္း သေဘာတူညီခ်က္ ရရွိခဲ့တာကေတာ့ ၁၄၄၃ ခုႏွစ္မွသာ ရရွိခဲ့တာပါ။ ဆူရွီမား ဒိုင္ၿမိဳဟာ ၁၄၄၃ မွာ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ထံ လက္ေဆာင္ပ႑ာမ်ား ဆက္သကာ ဆူရွီးမားကြ်န္းနဲ႔ ဂ်ဴ ိဆြန္းတို႔အၾကား ကုန္သြယ္ခြင့္ သေဘာတူညီခ်က္ စာခ်ဴ ပ္ကို ခ်ဴ ပ္ဆိုခဲ့ပါတယ္။ အဆိုပါ စာခ်ဴ ပ္အရ ဂ်ပန္ျပည္ဟာ ဂ်ဴ ိဆြန္းရဲ႕ ဆိပ္ကမ္း ၃ ခုမွာ ကုန္သြယ္ခြင့္ရပါမယ္။
၁၄၃၃ ခုနစ္မွာေတာ့ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ဟာ စစ္သူႀကီး ကင္ဂ်ဴ ံဆိုးကို ဗိုလ္ခ်ဴ ပ္ႀကီးအျဖစ္ ရာထူးတိုးေပးၿပီး ေျမာက္ပိုင္းရွိ ဂ်ာခ်န္လူမ်ဴ ိးစု (ယေန႔ေခတ္ မန္ခ်ဴ းလူမ်ဴ ိးစု) တို႔ကို ႏွိမ္နင္းေစပါတယ္။ ကင္ဂ်ဴ ံဆိုးနဲ႔ သူ႔စစ္တပ္ဟာ ေျမာက္ပိုင္းေဒသရွိ ဂ်ာခ်န္တို႔ကို ႏွိမ္နင္းခဲ့ၿပီး ေျမာက္ဘက္ကို နယ္ေျမခ်ဲ႕ထြင္ရာမွာ ယေန႔ေခတ္ ေျမာက္ကိုရီးယား တရုတ္နယ္စပ္အထိ နယ္ေျမခ်ဲ႕ထြင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ေနာက္ ေျမာက္ဘက္ နယ္စပ္ကို ကာကြယ္ဖို႔ ခံတပ္ၿမိဳ႕ ၄ ခုနဲ႔ နယ္စပ္ စစ္စခန္း ၆ ခုျဖင့္ တပ္စြဲထားခဲ့ၿပီး ဂ်ာခ်န္တို႔၏ ရန္မွကာကြယ္ရန္ စီမံထားခဲ့ပါတယ္။
တိုင္းျပည္အတြင္း ျပဳ ျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား
ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ဟာ လယ္သမားေတြကို ကူညီေပးခ်င္တာေၾကာင့္ လယ္ယာသံုး လက္စြဲစာအုပ္ကို ဖန္တီးခဲ့ပါတယ္။ အဆိုပါ စာအုပ္မွာ လအလိုက္ စိုက္ပ်ဴ ိးသင့္တဲ့ သီးႏွံေတြ လယ္သမားေတြအတြက္ အက်ဴ ိးရွိမယ့္ သတင္းမွတ္တမ္းေတြ သီးႏွံစိုက္ပ်ဴ ိးနည္းေတြ စသည္ျဖင့္ ထည့္သြင္းေရးသားထားပါတယ္။ ထို႔အျပင္ မိုးေရခ်ိန္တုိင္း ကိရိိယာ၊ နကၡတာရာၾကည့္ ကိရိယာ၊ ေနနာရီ၊ ေရနာရီ၊ ေရတက္ေရက်တုိင္း ကိရိယာ၊ ေလတိုက္ညႊန္တံ စတဲ့ စမ္းသစ္တဲ့ ပညာေတြကိုလည္း ေျမာက္မ်ားစြာ တီထြင္ခဲ့ပါေသးတယ္။
မိုးေရခ်ိန္တိုင္း ကိရိယာဟာ ကမာၻ႕ပထမဆံုး တီထြင္ႏိုင္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ကိုးရီးယားလူမ်ဴ ိးေတြရဲ႕ ဂုဏ္ယူစရာအေကာင္းဆံုး တီထြင္မႈေတြထဲက တစ္ခုပါ။ အဆိုပါ ကိရိယာကို တီထြင္ခဲ့သူကေတာ့ ဂ်န္ေယာင္းရွီ ျဖစ္ၿပီး သူဟာ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ လက္ထက္မွာေတာ့ ထင္ရွားတဲ့ သိပၸံပညာရွင္လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ဂ်န္ေယာင္းရွီီကို ေအာက္ဆံုးလႊာ လူတန္းစားက ေမြဖြားခဲ့ေပမယ့္ သူ႔ရဲ႕ ထူးခြ်န္မႈကိုသိတဲ့ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ဟာ ေျမွာက္စားခဲ့ပါတယ္။
ယေန႔ေခတ္သံုး ကိုးရီးယားစာေပကို တီထြင္ျခင္း
ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ႀကီးရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈေတြထဲမွာ သူဟာ ယေန႔ေခတ္သံုး ကိုးရီးယားစာေပကို တီထြင္ခဲ့ၿပီး ကိုးရီးယားတို႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္စာေပ ျဖစ္တဲ့ Hangul ဟာ ကိုးရီးယားသမိုင္းကို တေခတ္ဆန္းသစ္ေစခဲ့ပါတယ္။
Hangul ကို မတီထြင္ခင္မွာ ကိုးရီးယား လူေနမႈစနစ္ထဲမွာ အထက္တန္း လူတန္းစားေတြသာ စာေပတတ္ေျမာက္ခဲ့ပါတယ္။ အဆ္ုိပါ စာေပကို Hanja လို႔ ေခၚၿပီး Hanja ဟာ တရုတ္ အကၡရာစာလုံးမ်ားကို အသံုးျပဳၿပီး ကိုးရီးယားစာေပကို ေရးသားရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တရုတ္စာလံုးနဲ႔ ဆင္တူေပမယ့္ စာလံုး ဖြဲ႕စည္းပံုနဲ႔ စာလံုးရဲ႕ သဒၵါ အနက္အဓိပၸါယ္ဟာ ကြာျခားပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ Hanja ဟာ ခက္ခဲ့တဲ့အတြက္ ကိုးရီးယားသာမန္ လူတန္းစားေတြဟာ စာေပတတ္ေျမာက္ျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ဟာ ယေနေခတ္သံုး Hangul ကို တီထြင္ခဲ့စဥ္က ႏိုင္ငံတဝွမ္းမွာ မ်ားစြာေသာ ေဝဖန္မႈေတြနဲ႔ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္းမွာ သူ႔ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈေတြေၾကာင့္ လူတိုင္းလိုလို စာေပသင္ၾကားရာမွာ လြယ္ကူလာၿပီး စာေပတတ္ေျမာက္မႈမွာလည္း တိုးတက္လာပါတယ္။
ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ႀကီးဟာ ကိုရီးယားစာလုံးေတြကို ၁၄၄၃ ခုႏွစ္ကေန စၿပီး ႏုိင္ငံတြင္းမွာရွိတဲ့ ပညာရွင္ေတြနဲ႔ အတူ ကိုရီးယားစာလုံး Hangul (ဟာ-န္ဂူး-လ္) ကို တီထြင္ခဲ့ပါတယ္။ ျပည္သူေတြအတြက္လို႔ဆိုေပမယ့္ နဂုိမူလ ကိုရီးယားမွာ အသုံးျပဳခဲ့တဲ့ တရုတ္စာလုံးေတြကိုပဲ အေျခခံၿပီး ရွင္းလင္းခ်က္ေတြ ေရးသား ရပါတယ္။ အဲတာေတြ အားလုံးကို ရွင္းလင္းခ်က္ စာအုပ္ ေဟးေဒးဘြန္ (해례본-解例本) Haeryebon ေတြကေန တဆင့္ ျပန္လည္သိရွိနား လည္ခြင့္ ရခဲ့ပါတယ္။ (훈민정음) Hun-Min-Jeong-Eum ဟြန္းမင္းေဂ်ာင္းအန္းကို ရွင္းလင္းခ်က္ေတြ ေရးသား ထားတဲ့ စာအုပ္ (၅)အုပ္ကေန ေလ့လာရတာပါ။ ေရွးေဟာင္းစာအုပ္ေတြကို ပုံတူပြား ထိန္းသိမ္းထားတဲ့ စာအုပ္ေတြ ကေန တဆင့္ ေလ့လာရတာပါ။ စာအုပ္ (၅)အုပ္ကေတာ့ ဂ်ယ္ဂ်ာဟဲ (제자해-制字解) လို႔ ေခၚတဲ့ ကိုရီးယားစာလုံး (ဟာ-န္ဂူး-လ္) တီထြင္တဲ့ အေျခခံ သေဘာတရားေတြကို ရွင္းလင္းထားတဲ့ စာအုပ္၊ ေနာက္တစ္အုပ္က ကိုရီးယားစာလုံး အစအသံကို ရွင္းလင္းထားတဲ့စာအုပ္- ခ်ဴ ိေဆာငွဲ (초성해-初聲解)၊ အလယ္အသံကို ရွင္းလင္းထားတဲ့ ဂ်ဴ း-င္ေဆာငွဲ (중성해-中聲解)၊ ေနာက္ဆုံးအသံကို ရွင္းလင္းထား တဲ့ ဂ်ဴ ံး-င္ေဆာငွဲ (종성해-終聲解)၊ ေနာက္ဆုံးမွာေတာ့ စာလုံးတစ္ခုခ်င္းဆီက ေပါင္းစပ္ျပီး (တစ္နည္း- ဗ်ည္း၊ သရေပါင္းစပ္ျခင္း) ေရးသားပုံ၊ အသံထြက္ျခင္းတုိ႔ကို ရွင္းလင္းထားတဲ့ ဟာ့-ပ္ဂ်ာဟဲ (합자해-合字解) ဆိုတဲ့ (၅) အုပ္အျပင္ ေနာက္ဆက္တြဲလုိ႔ ေျပာရမယ့္ ဗ်ည္း၊ သရေပါင္းေတြကို ဥပမာနဲ႔ ရွင္းျပထားတဲ့ ယုံး-င္ဂ်ာရယ္ (용자례-用字例) ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကိုလည္း ျမင္ေတြ႕ခြင့္ ရပါတယ္။
၁၄၄၆ ခုႏွစ္ ကိုရီးစယား ရုိးရာ ျပကၡဒိန္အရ ၉ လမွာ တိုင္းသူျပည္သားမ်ားကို ကိုရီးယားစာကို တီထြင္ ေရးသားျပီးခဲ့ေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ ေၾကျငာကာ ကိုရီးယားစာကို လြယ္ကူစြာ ေလ့လာ သင္ၾကားႏိုင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ကိုရီးယားစာကို ပထမဦးဆုံး 훈민정음 ဟု(န္)မီ(န္)ေဂ်ာင္ အူး(မ္) ဟု ေခၚဆို အသုံးျပဳခဲ့ပါတယ္။
ပထမဦးဆုံး စတင္ တီထြင္ခဲ့စဥ္က စာလုံးေပါင္း အကၡရာ ၂၈ လုံး ရွိခဲ့ေပမယ့္ အခု လက္ရွိမွာ အကၡရာ ၂၄ လုံးကိုသာ အသုံးျပဳႏိုင္ပါေတာ့တယ္။
ကိုရီးယားႏိုင္ငံဟာ ၁၉၁၀ ခုမွ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္အထိ ဂ်ပန္ ဖက္ဆစ္လက္ေအာက္ ေရာက္ခဲ့ျပီးေနာက္ ဂ်ပန္မ်ားဟာ ကိုရီးယား ယဥ္ေက်းမူနဲ စာေပ သမိုင္းမ်ားကို ေျမာက္မ်ားစြာ ဖ်က္စီးခဲ့တဲ့အထဲမွာ ကုိရီးယားစာ ၄လုံးဟာလည္း ပါ၀င္ခဲ့ရပါတယ္။
ကိုးရီးယားစာေပ Hangul ဟန္ဂူးစာလံုးတိုင္းဟာ ရိုးရွင္းတဲ႔ပံုမ်ားျဖစ္ၿပီး လူတိုရဲ႕ စကားေျပာစဥ္ ထိမိသြားအဂၤါမ်ားနဲ႔ (လွ်ာ သြား ပါးစပ္) ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဥပမာ အူ သံ ဆိုပါက eu အသံထြက္ဖို႔ လ်ွာက အလယ္မွာေရာက္ေနၿပီး ပါးစပ္က ဝ ပံုစံ ရွိေနတယ္ဆို 으 eu စသည္ျဖင့္ အသံထြက္အဂၤါေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈပံုစံကို အေျခခံၿပီး တီထြင္ခဲ့ပါတယ္။
ယေန႔ေခတ္ 한글날 [Hangul Day] Hangul ProclamationDay ေအာက္တုိဘာ ၉ ရက္ေန႔ကို ကိုရီးယားစာေပေန႔ အျဖစ္ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္မွ စတင္သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ ေအာက္တိုဘာ ၉ ရက္ေန႔ ကိုရီးယားစာေပေန႔ ေရာက္တုိင္း ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးယဥ္ေက်းမူဆု ေပးအပ္ပြဲ အခမ္းအနားကို ခမ္းနားစြာ က်င္းပကာ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံး ဘုရင္၏ ေမြးရပ္ဌာနေန ဂေယာင္ဂီျပည္နယ္ ေယာဂ်ဴ ၿမိဳ႕၌ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံး ဘုရင္၏ အုတ္ဂူတြင္ ကန္ေတာ့ပြဲမ်ား က်င္းပၾကပါတယ္။
ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ႀကီး နတ္ရြာစံျခင္းႏွင့္ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံး ဘုရင္နဲ႔ ပတ္သတ္ေသာ အထိမ္းအမွတ္မ်ား
ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ဟာ ၁၄၅၀ ဧၿပီလ ၈ ရက္ေန႔ သူ႔အသက္ ၅၂ ႏွစ္ အရြယ္မွာ ဆီးခ်ဴ ိေရာဂါျဖင့္ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ဟာ အသက္ ၂၁ ႏွစ္ အရြယ္နဲ႔ နန္းတက္ခဲ့ေပမယ့္ ကိုးရီးယား ျပည္သူေတြအတြက္ မ်ားစြာေသာ အေမြအႏွစ္မ်ားကို ခ်န္ရစ္ေပးထားႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ သူနတ္ရြာစံတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ သူ႔ရဲ႕သားေတာ္ အႀကီးဆံုး မူဂ်ဴ ံးဘုရင္ နန္းတက္ခဲ့ပါတယ္။
ယေန႔ေခတ္ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ႏွင့္ ပတ္သတ္ေသာ အထိမ္းအမွတ္မ်ားစြာ ရွိပါတယ္။ ဆ္ိုးလ္ၿမိဳ႕လယ္ လမ္းမႀကီးကို ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးႏို လမ္းမဟူ၍ ေခၚဆိုၾကၿပီး ထိုေနရာနားမွာပဲ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံး အႏုပညာစင္တာကို ဖြင့္လွစ္ထားပါတယ္။
ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ ပုံပါ တစ္ေသာင္းတန္ (ေငြစကၠဴ ) အား ၁၉၇၂ ခုႏွစ္က စတင္ ပုံႏွိပ္ကာ ဂုဏ္ျပဳမွတ္တမ္း တင္ခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္ ၁ ရက္တြင္ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံး ၿမိဳ႕သစ္ကို တည္ေဆာက္ကာ ဂုဏ္ျပဳခဲ့ျပန္ပါတယ္။ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံး ၿမိဳ႕သစ္ဟာ ကိုရီးယား အစိုးရ၀န္ၾကီးဌာမ်ား အားလုံး ရုံးစိုက္ရာ ၿမိဳ႕ျဖစ္ပါတယ္။
ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဘုရင္ႀကီးရဲ႕ အေၾကာင္းကို ဇာတ္လမ္းတြဲမ်ား ရိုက္ကူးထားၿပီး ျမဝတီမွာေတာ့ ဇာတ္လမ္းတြဲ ၂ ခုလံုး ျပသသြားပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ နာမည္ေတာ့ မမွတ္မိေတာ့ဘူးဗ်။ အကၡရာစာလံုးေလးမ်ား တီထြင္သူဆိုလားပဲ ဇတ္လမ္းတြဲ တစ္ခုနာမည္ကေတာ့ ေသခ်ာမမွတ္မိဘူး။
The Divine Weapon ထဲမွာေတာ့ ဆဲလ္ဂ်ဴ ံးဟာ မင္းသားဘဝမွာပဲ ရွိပါေသးတယ္။
ေတာင္ကိုးရီးယားေရတပ္မွာလည္း Sejong the Great-Class Destroyer ဆိုၿပီး ဆဲလ္ဂ်ဴ ံး ဘုရင္၏ နာမည္ျဖင့္ တပ္ေတာ္ဝင္ၿပီး ႏိုင္ငံတာဝန္ကို ထမ္းေဆာင္လ်က္ ရွိပါတယ္။
ကိုးရီးယားဘာသာစကားကုိ ယခု ဆဲလ္ဂ်ဴ ံး ဘုရင္ႀကီး ေရးသားခ်ိန္မွသာ ေလ့လာခဲ့ရသျဖင့္ မွားယြင္းမႈမ်ား? လိုအပ္တာမ်ား ရွိလွ်င္လည္း ေထာက္ျပေပးဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံပါတယ္။
Credit : SwamHtet(မွတ္စုၾကမ္း)
