သက်ရှည်ကျန်းမာ Blue Zones များ
ကမ္ဘာပေါ်မှာ အသက် ၁၀၀ ကျော် ရှိသူများ နေထိုင်လျက်ရှိတဲ့ နေရာများကို Dan Buettner ဆိုသူက အထူးလေ့လာခဲ့ပါတယ်။National Geographic Society အဖွဲ့ကြီးရဲ့ ကူညီမှုနဲ့ လေ့လာ နိုင်ခဲ့ကြောင်း သိရပါတယ်။ ယနေ့ ကမ္ဘာ့လူသားများကို အများဆုံးဒုက္ခပေးနေတဲ့ ဆီးချို၊ သွေးတိုး၊ နှလုံး၊ ကင်ဆာ၊ စိတ်မကျန်းမာမှု စတဲ့ရောဂါများနဲ့ ဝေးကွာပြီး အသက်ရှည်ရှည် ကျန်းကျန်းမာမာ၊ ကိုယ်စိတ်ချမ်းသာစွာ နေထိုင်နိုင်ကြတဲ့ ဒေသများကို အပြာရောင်ဇုန် (Blue Zones) များလို့လည်း ခေါ်ဝေါ်ထားပါတယ်။ ကမ္ဘာ့မြေပုံပေါ်မှာ စာရေးမင်အပြာရောင်နဲ့ ဝိုင်းထားလေ့ရှိတာမို့ Blue Zones လို့ ခေါ်ကြောင်း သိရပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့၂၀၀၀ ပြည့်နှစ် အစောပိုင်းက ကမ္ဘာ့သက်တမ်းရှည်ဒေသ လေးခုရှိကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိခဲ့ကြပါတယ်။
၁။ ဂျပန်နိုင်ငံ အိုကီနာဝါကျွန်းကို ကမ္ဘာကျော် သက်တမ်းရှည်ဒေသအဖြစ် လူသိများပါတယ်။ Hari Hachi Bu ခေါ် ရှေးပညာရှင်ကြီး ကွန်ဖြူးရှပ်စ်ရဲ့ "အစာအိမ်ရဲ့ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းကိုသာ ပြည့်အောင်စား၊ အသက်ရှည်မယ်" ဆိုတဲ့ သြဝါဒအတိုင်း လိုက်နာကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ နေ့စဉ် ကီလိုကယ်လိုရီ ၁ç၈၀၀ ကနေ ၁ç၉၀၀ ခန့်သာ စားသုံးကြပါတယ်။ အသက်ကြီးသူများရဲ့ Body Mass Index (BMI) ကိုယ်အလေးချိန်နဲ့ အရပ်အချိုးဟာ ၁၈ ဒသမ ၂၂ သာ ရှိကြပါတယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံ မှာဆို အသက် ၆၀ ကျော်များရဲ့BMI ဟာ ၂၆ - ၂၇ ရှိပါတယ်။
၂။ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံမှာရှိတဲ့ ဟန်ဇာတောင် ကြားဒေသ (Hunza Valley) ဖြစ်ပါတယ်။ ဒေသခံအများစုဟာ အသက် ၉၀ အထိ ရောဂါဘယ မထွေပြားဘဲ နေနိုင်ကြတယ်။ သက်တမ်း ၁၂၀ နှစ်အထိ နေနိုင်ကြတယ်လို့ ပြောစမှတ် ပြုကြပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ အဓိကအစားအစာကတော့ အစေ့အဆန်တွေ၊ အသီးအနှံတွေနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေပဲ ဖြစ်ကြပါတယ်။ ပင်လယ် ရေပြင် အထက်အမြင့် ၇,၉၉၉ ပေ (၂ç၄၃၈ မီတာ) အမြင့်မှာ တည်ရှိပါတယ်။
၃။ အီကွေဒေါနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ ဗီလ်ကာဘမ်းဘား ဒေသ (Vilcabamba, Equator) ဖြစ်ပါတယ်။ ရှေးအင်ကာလူမျိုးများရဲ့ "ကစားကွင်း" လို့ အဓိပ္ပာယ်ရပါတယ်။ Mandango တောင်ကြီးကိုအိပ်ပျော်နေသော အင်ကာ(Sleeping Inca) လို့ ခေါ်ကြပါတယ်။ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တွေ ဖြစ်တဲ့ ငလျင်လှုပ်၊ မီးတောင်ပေါက်၊ လေပြင်းမုန်တိုင်းတိုက်ခြင်း စသည်တို့ ကင်းဝေးတယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။ ဒီဒေသမှာထွက်တဲ့ ရေက Mineral Water တဲ့။ သတ္တုဓာတ်တွေ သဘာဝအတိုင်း ပျော်ဝင်နေတဲ့ ရေပါ။ ဒေသခံတွေဟာ အသက် ၁၂၀ တိုင်အောင် ရှည်နိုင်ကြတယ်လို့ ဆိုစမှတ်ပြု ကြပါတယ်။
၄။ ယခင် ဆိုဗီယက်ယူနီယံမှာပါတဲ့ အက်ဗ်ခါးဇီးယားဒေသ (Abkhasia, Soviet Union) ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်အေးကာလအတွင်းက ကမ္ဘာပေါ်မှာ သက်တမ်းအရှည်ဆုံး လူများနေထိုင်ရာ ဒေသဖြစ်ကြောင်း သိရပါတယ်။ လူအများစုတို့ဟာ အသက် ၉၀ နှစ်အထိ ကျန်းမာ ကြတယ်။ ဥရောပတိုက်မှာ ပလိပ်ရောဂါဆိုးကြီး (Plague) ဖြစ်ပွားစဉ်က ဒီဒေသကို လုံး၀ မကူးစက်ခဲ့ဘူးလို့ သိရပါတယ်။
အခုအခါမှာ သက်တမ်းရှည်ဒေသများကို အောက်ပါအတိုင်း တွေ့ရပါတယ်-
၁။ ဂရိနိုင်ငံက အီကာရီးယားကျွန်း (Ikaria, Greece)
၂။ အိုကီနာဝါကျွန်း၊ ဂျပန်နိုင်ငံ (Okinawa, Japan)
၃။ အိုဂလီယာစထရာဒေသ၊ ဆာဒီးနား၊ အီတလီနိုင်ငံ (Ogliastra Region, Italy)
၄။ လိုမာလင်ဒါ၊ ကာလီဖိုးနီးယား၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု (Loma Linda, California, USA)
၅။ နီကိုယာ ကျွန်းဆွယ်ဒေသ၊ ကော်စတာ ရီကာနိုင်ငံ (Nicoya Peninsula, Costa Rica) တို့ ဖြစ်ကြပါတယ်။
အီကာရီးယားကျွန်း၊ ဂရိနိုင်ငံ
အီကာရီးယားကျွန်းကလေးဟာ ဂရိနိုင်ငံပိုင်ဖြစ်ပြီး တူရကီနိုင်ငံ ကမ်းခြေနဲ့ ရှစ်မိုင်အကွာ အေဂျီယံပင်လယ်တွင်းမှာ ရှိပါတယ်။ ကျွန်းသူကျွန်းသားအများစုတို့ဟာ အသက်အလယ် အလတ်တန်းမှာ သေဆုံးမှုနဲ့ Dementia ခါ် မှတ်ဉာဏ်လျော့ပါးမှု အနည်းဆုံးဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရပါတယ်။ သက်တမ်းကလည်း တော်တော်လေး ရှည်လျားကြပါတယ်။
သူတို့ရဲ့ အဓိကအစားအစာက မြေထဲပင်လယ်ဒေသ အစားအစာပုံစံဖြစ်ပြီး ဟင်းသီးဟင်းရွက် အသီးအနှံတွေ၊ သံလွင်ဆီများများ (ကောင်းတဲ့အဆီဓာတ်များ) တို့ ဖြစ်ကြပြီး နို့နဲ့ နို့ထွက်ပစ္စည်း၊ အသားတို့ကို အနည်းငယ်မျှသာ စားသုံးလေ့ရှိကြပါတယ်။ လူသုံးယောက်မှာ တစ်ယောက်နှုန်းတို့က အသက် ၉၀ ကျော် ရှိနေကြပြီး ကမ္ဘာပေါ်မှာ အသက် ၉၀ ကျော်အရွယ် အများဆုံးနေထိုင်တဲ့ ဒေသလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ကင်ဆာဖြစ်နှုန်း၂၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်၊ နှလုံးရောဂါနဲ့ သတိမေ့မှတ်ဉာဏ်လျော့ Dementia ဖြစ်နှုန်း ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော် လျော့နည်းတဲ့ ဒေသ ဖြစ်ကြောင်းလည်း သိရပါတယ်။
အိုကီနာဝါကျွန်း၊ ဂျပန်နိုင်ငံ
အိုကီနာဝါကျွန်းဟာ ဂျပန်ကျွန်းဆွယ်ရဲ့ အကြီးဆုံးကျွန်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး အသက်ရာကျော် ရှည်ကြသူ အများဆုံး နေထိုင်ကြတဲ့ကျွန်း ဖြစ်ပါတယ်။ အသီးအနှံတွေ၊ မုန်လာဥ၊ ပဲပိစပ်၊ နနွင်း၊ ကြက်ဟင်းခါးသီး စသည်တို့ကို အဓိကစားသုံးကြ တယ်လို့ သိရပါတယ်။
ဆာဒီးနားတောင်တန်းဒေသ၊ အီတလီနိုင်ငံ
အီတလီနိုင်ငံရဲ့ ဆာဒီးနားတောင်တန်းဒေသ မှာရှိတဲ့ အိုဂလီယာစထရာဒေသမှာ အသက်ရာကျော် အမျိုးသားများစွာ နေထိုင်နေကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ အသက် ၆၅ နှစ်အောက် သေဆုံးမှုက တော်တော်နည်းပါးလှပါတယ်။ ဆီးချို၊ သွေးတိုး၊ ကင်ဆာရောဂါ ဖြစ်ပွားမှု နည်းပါးလှပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ အစားအစာမှာ အသားဓာတ် တော်တော်နည်းပါးကြောင်း တွေ့ရပါတယ်။ ုနကူသ ခေါ် ရွာကလေးမှာ အသက်ရာကျော်သူ အမျိုးသား ၂၀ ဦးခန့် ၁၉၉၆ ခုနှစ်ကနေ ၂၀၁၆ ခုနှစ်အထိ နေထိုင်ခဲ့ကြောင်း သိရပါတယ်။
လိုမာလင်ဒါ၊ ကာလီဖိုးနီးယားပြည်နယ်
အမေရိကန်နိုင်ငံ ကာလီဖိုးနီးယားဒေသမှာ ရှိတဲ့ လိုမာလင်ဒါဒေသမှာ သတ္တမမြောက် ဥပုသ်အသင်းတော်ဝင် အများစုနေထိုင်ကြပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံသားအများစုရဲ့ သက်တမ်းထက် ၁၀ နှစ်ကျော် ပိုအသက်ရှည်ကြကြောင်း တွေ့ရပါတယ်။ ကျမ်းစာလာအတိုင်း အစေ့အဆန်တွေ၊ သစ်သီးနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များသာ စားသုံးကြ ကြောင်း သိရပါတယ်။
နီကိုယာကျွန်းဆွယ်ဒေသ၊ ကော်စတာရီကာနိုင်ငံ
နီကိုယာကျွန်းဆွယ်ဒေသ၊ ကော်စတာရီကာနိုင်ငံတွင် မိုင် ၈၀ ရှည်ပြီး မိုင် ၃၀ မျှ ရှည်လျားတဲ့ကမ်းခြေ ရှိပါတယ်။ အလယ်အလတ်တန်း အရွယ်များ သေဆုံးမှု အလွန်နည်းပါးပြီး ကမ္ဘာပေါ် မှာ အသက်ရာကျော်ရှည် အမျိူးသားများ ဒုတိယ အများဆုံး နေထိုင်ရာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ အသက်ရှည်ရခြင်း လျှို့ဝှက်ချက်ကတော့ လူမှုရေးလုပ်ငန်းတွေ အလွန်လုပ်ကြတယ်။ စုပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေ လုပ်ကြတယ်၊ ညီညွတ်ကြတယ်၊ ပျော်ပျော်နေတတ်ကြတယ်၊ တတ်နိုင်သလောက် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုတွေ လုပ်ကြတယ် ဆိုတာပါပဲ။
၁။ သွားလာကြတဲ့အခါ သဘာဝအတိုင်းသွားလေ့ရှိကြပါတယ်။ လမ်းလျှောက်မယ်၊ စက်ဘီးစီးမယ်၊ လှေစီး လှေလှော်မယ် စသည်ဖြင့် လုပ်လေ့ရှိကြပါတယ်။ ဥယျာဉ်စိုက်ကြတယ်၊ အိမ်အလုပ်တွေ လုပ်ကြပါတယ်။
၂။ နံနက်အိပ်ရာကနိုးတာနဲ့ အိုကီနာဝါ ကျွန်းသားတွေက Ikigai ၊ နီကိုယာသားတွေက Plan De Vida လို့ ဆိုကြတယ်။ နေ့သစ်တစ်နေ့ ရပြီဖြစ် လို့ သိပ်ပျော်ရွှင်တယ်၊ မင်္ဂလာပြည့်ဝလှတယ်လို့ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကြပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်ခြင်းကြောင့် ခုနစ်နှစ်တာမျှ ပိုမိုအသက်ရှည်ကြောင်း သိရပါတယ်။
၃။ စိတ်ဖိစီးမှုတွေကို လျှော့ချကြတယ်။ သတ္တမမြောက် ဥပုသ်အသင်းတော်ဝင်တွေက ဘုရားသခင်ထံ ဝတ်ပြုဆုတောင်းကြတယ်။ အီကာရီးယမ်းသားတွေက နေ့လယ် ပိုအိပ်ကြတယ်။ ဆာဒီးနားသားတွေက ပျော်ပျော်ရွှင်ရွှင် အလုပ် ပိုလုပ်ကြကြောင်း သိရပါတယ်။
၄။ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်း ျွကူန တဲ့။ သူတို့ရဲ့ဗိုက်ကိုအပြည့်မစားကြဘူး။ အစာအိမ်ရဲ့ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်း ကိုပဲ ဖြည့်ပေးကြလေ့ရှိပါတယ်။ ညနေစာကို အနည်းဆုံးမျှသာ စားကြတာ တွေ့ရပါတယ်။
၅။ ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်တဲ့ အသီးအနှံတွေကို ကိုယ်တိုင်စိုက်ပျိုးက၊ စားသုံးကြပါတယ်။ အစေ့အဆန်တွေကို အဓိကစားသုံးကြပါတယ်။ ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ သစ်သီးဝလံတွေကို စားသုံးလေ့ ရှိကြပြီး အသားကို အနည်းငယ်မျှသာ စားလေ့ ရှိကြပါတယ်။
၆။ ဝိုင်ကို အသင့်အတင့် သောက်သုံးကြပါတယ်။ ပွဲလမ်းသဘင်များမှာ ဝိုင်းဖွဲ့ သောက်သုံးခြင်းဟာ အစဉ်အလာတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
၇။ ဘာသာတရားများအပေါ် လေးစားယုံကြည်ကြပြီး လိုက်နာကျင့်သုံးလေ့ရှိကြပါတယ်။ ဒီအလေ့အကျင့်ကြောင့် သက်တမ်း လေးနှစ်မှ ၁၄နှစ်အထိ အသက်ပိုရှည်ကြကြောင်း တွေ့ရပါတယ်။
၈။ မိသားစုကို အထူးချစ်ခင်ကြပြီး နွေးထွေးတဲ့ မိသားစုပုံသဏ္ဌာန်များ ပိုင်ဆိုင်လေ့ရှိကြပါတယ်။ မိဘ၊ အဘိုးအဘွား၊ သားသမီးမြေးမြစ်များ စုပေါင်းနေထိုင်လေ့ရှိကြပါတယ်။ ဒါဟာ အပြာရောင်ဇုန် (Blue Zones) ဒေသခံအများစုရဲ့ နှစ်သက်ဖွယ်စရိုက် ဖြစ်ပါတယ်။
၉။ ကလျာဏမိတ္တ မိတ်ဆွေကောင်းများရှိကြပြီး အချင်းချင်း ချစ်ခင်စည်းရုံးကြတယ်။ ကောင်းမွန်တဲ့ လူမှုရေးလုပ်ငန်းတွေ စုပေါင်း ဆောင်ရွက်လေ့ရှိကြပါတယ်။
ဒီအချက်တွေကို Power-9 လို့လည်း ခေါ်ကြ ပါတယ်။
Credit : ေဒါက်တာ မြင့်သန်း (ညောင်လေးပင်) - Ref : Blue Zone, Internet
သက္ရွည္က်န္းမာ Blue Zones မ်ား
ကမာၻေပၚမွာ အသက္ ၁၀၀ ေက်ာ္ ရွိသူမ်ား ေနထိုင္လ်က္ရွိတဲ့ ေနရာမ်ားကို Dan Buettner ဆိုသူက အထူးေလ့လာခဲ့ပါတယ္။National Geographic Society အဖြဲ႕ႀကီးရဲ႕ ကူညီမႈနဲ႔ ေလ့လာ ႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း သိရပါတယ္။ ယေန႔ ကမာၻ႔လူသားမ်ားကို အမ်ားဆုံးဒုကၡေပးေနတဲ့ ဆီးခ်ိဳ၊ ေသြးတိုး၊ ႏွလုံး၊ ကင္ဆာ၊ စိတ္မက်န္းမာမႈ စတဲ့ေရာဂါမ်ားနဲ႔ ေဝးကြာၿပီး အသက္ရွည္ရွည္ က်န္းက်န္းမာမာ၊ ကိုယ္စိတ္ခ်မ္းသာစြာ ေနထိုင္ႏိုင္ၾကတဲ့ ေဒသမ်ားကို အျပာေရာင္ဇုန္ (Blue Zones) မ်ားလို႔လည္း ေခၚေဝၚထားပါတယ္။ ကမာၻ႔ေျမပုံေပၚမွာ စာေရးမင္အျပာေရာင္နဲ႔ ဝိုင္းထားေလ့ရွိတာမို႔ Blue Zones လို႔ ေခၚေၾကာင္း သိရပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ အေစာပိုင္းက ကမာၻ႔သက္တမ္းရွည္ေဒသ ေလးခုရွိေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။
၁။ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ အိုကီနာဝါကြၽန္းကို ကမာၻေက်ာ္ သက္တမ္းရွည္ေဒသအျဖစ္ လူသိမ်ားပါတယ္။ Hari Hachi Bu ေခၚ ေရွးပညာရွင္ႀကီး ကြန္ျဖဴးရွပ္စ္ရဲ႕ "အစာအိမ္ရဲ႕ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကိုသာ ျပည့္ေအာင္စား၊ အသက္ရွည္မယ္" ဆိုတဲ့ ၾသဝါဒအတိုင္း လိုက္နာၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေန႔စဥ္ ကီလိုကယ္လိုရီ ၁ç၈၀၀ ကေန ၁ç၉၀၀ ခန႔္သာ စားသုံးၾကပါတယ္။ အသက္ႀကီးသူမ်ားရဲ႕ Body Mass Index (BMI) ကိုယ္အေလးခ်ိန္နဲ႔ အရပ္အခ်ိဳးဟာ ၁၈ ဒသမ ၂၂ သာ ရွိၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ မွာဆို အသက္ ၆၀ ေက်ာ္မ်ားရဲ႕BMI ဟာ ၂၆ - ၂၇ ရွိပါတယ္။
၂။ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ဟန္ဇာေတာင္ ၾကားေဒသ (Hunza Valley) ျဖစ္ပါတယ္။ ေဒသခံအမ်ားစုဟာ အသက္ ၉၀ အထိ ေရာဂါဘယ မေထြျပားဘဲ ေနႏိုင္ၾကတယ္။ သက္တမ္း ၁၂၀ ႏွစ္အထိ ေနႏိုင္ၾကတယ္လို႔ ေျပာစမွတ္ ျပဳၾကပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ အဓိကအစားအစာကေတာ့ အေစ့အဆန္ေတြ၊ အသီးအႏွံေတြနဲ႔ ဟင္းသီးဟင္း႐ြက္ေတြပဲ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ပင္လယ္ ေရျပင္ အထက္အျမင့္ ၇,၉၉၉ ေပ (၂ç၄၃၈ မီတာ) အျမင့္မွာ တည္ရွိပါတယ္။
၃။ အီေကြေဒါႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ဗီလ္ကာဘမ္းဘား ေဒသ (Vilcabamba, Equator) ျဖစ္ပါတယ္။ ေရွးအင္ကာလူမ်ိဳးမ်ားရဲ႕ "ကစားကြင္း" လို႔ အဓိပၸာယ္ရပါတယ္။ Mandango ေတာင္ႀကီးကိုအိပ္ေပ်ာ္ေနေသာ အင္ကာ(Sleeping Inca) လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္ေတြ ျဖစ္တဲ့ ငလ်င္လႈပ္၊ မီးေတာင္ေပါက္၊ ေလျပင္းမုန္တိုင္းတိုက္ျခင္း စသည္တို႔ ကင္းေဝးတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒီေဒသမွာထြက္တဲ့ ေရက Mineral Water တဲ့။ သတၱဳဓာတ္ေတြ သဘာဝအတိုင္း ေပ်ာ္ဝင္ေနတဲ့ ေရပါ။ ေဒသခံေတြဟာ အသက္ ၁၂၀ တိုင္ေအာင္ ရွည္ႏိုင္ၾကတယ္လို႔ ဆိုစမွတ္ျပဳ ၾကပါတယ္။
၄။ ယခင္ ဆိုဗီယက္ယူနီယံမွာပါတဲ့ အက္ဗ္ခါးဇီးယားေဒသ (Abkhasia, Soviet Union) ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ေအးကာလအတြင္းက ကမာၻေပၚမွာ သက္တမ္းအရွည္ဆုံး လူမ်ားေနထိုင္ရာ ေဒသျဖစ္ေၾကာင္း သိရပါတယ္။ လူအမ်ားစုတို႔ဟာ အသက္ ၉၀ ႏွစ္အထိ က်န္းမာ ၾကတယ္။ ဥေရာပတိုက္မွာ ပလိပ္ေရာဂါဆိုးႀကီး (Plague) ျဖစ္ပြားစဥ္က ဒီေဒသကို လုံး၀ မကူးစက္ခဲ့ဘူးလို႔ သိရပါတယ္။
အခုအခါမွာ သက္တမ္းရွည္ေဒသမ်ားကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြ႕ရပါတယ္-
၁။ ဂရိႏိုင္ငံက အီကာရီးယားကြၽန္း (Ikaria, Greece)
၂။ အိုကီနာဝါကြၽန္း၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ (Okinawa, Japan)
၃။ အိုဂလီယာစထရာေဒသ၊ ဆာဒီးနား၊ အီတလီႏိုင္ငံ (Ogliastra Region, Italy)
၄။ လိုမာလင္ဒါ၊ ကာလီဖိုးနီးယား၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု (Loma Linda, California, USA)
၅။ နီကိုယာ ကြၽန္းဆြယ္ေဒသ၊ ေကာ္စတာ ရီကာႏိုင္ငံ (Nicoya Peninsula, Costa Rica) တို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
အီကာရီးယားကြၽန္း၊ ဂရိႏိုင္ငံ
အီကာရီးယားကြၽန္းကေလးဟာ ဂရိႏိုင္ငံပိုင္ျဖစ္ၿပီး တူရကီႏိုင္ငံ ကမ္းေျခနဲ႔ ရွစ္မိုင္အကြာ ေအဂ်ီယံပင္လယ္တြင္းမွာ ရွိပါတယ္။ ကြၽန္းသူကြၽန္းသားအမ်ားစုတို႔ဟာ အသက္အလယ္ အလတ္တန္းမွာ ေသဆုံးမႈနဲ႔ Dementia ခၚ မွတ္ဥာဏ္ေလ်ာ့ပါးမႈ အနည္းဆုံးျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရပါတယ္။ သက္တမ္းကလည္း ေတာ္ေတာ္ေလး ရွည္လ်ားၾကပါတယ္။
သူတို႔ရဲ႕ အဓိကအစားအစာက ေျမထဲပင္လယ္ေဒသ အစားအစာပုံစံျဖစ္ၿပီး ဟင္းသီးဟင္း႐ြက္ အသီးအႏွံေတြ၊ သံလြင္ဆီမ်ားမ်ား (ေကာင္းတဲ့အဆီဓာတ္မ်ား) တို႔ ျဖစ္ၾကၿပီး ႏို႔နဲ႔ ႏို႔ထြက္ပစၥည္း၊ အသားတို႔ကို အနည္းငယ္မွ်သာ စားသုံးေလ့ရွိၾကပါတယ္။ လူသုံးေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္းတို႔က အသက္ ၉၀ ေက်ာ္ ရွိေနၾကၿပီး ကမာၻေပၚမွာ အသက္ ၉၀ ေက်ာ္အ႐ြယ္ အမ်ားဆုံးေနထိုင္တဲ့ ေဒသလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ကင္ဆာျဖစ္ႏႈန္း၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္၊ ႏွလုံးေရာဂါနဲ႔ သတိေမ့မွတ္ဥာဏ္ေလ်ာ့ Dementia ျဖစ္ႏႈန္း ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ ေလ်ာ့နည္းတဲ့ ေဒသ ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း သိရပါတယ္။
အိုကီနာဝါကြၽန္း၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ
အိုကီနာဝါကြၽန္းဟာ ဂ်ပန္ကြၽန္းဆြယ္ရဲ႕ အႀကီးဆုံးကြၽန္းတစ္ခုျဖစ္ၿပီး အသက္ရာေက်ာ္ ရွည္ၾကသူ အမ်ားဆုံး ေနထိုင္ၾကတဲ့ကြၽန္း ျဖစ္ပါတယ္။ အသီးအႏွံေတြ၊ မုန္လာဥ၊ ပဲပိစပ္၊ နႏြင္း၊ ၾကက္ဟင္းခါးသီး စသည္တို႔ကို အဓိကစားသုံးၾက တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
ဆာဒီးနားေတာင္တန္းေဒသ၊ အီတလီႏိုင္ငံ
အီတလီႏိုင္ငံရဲ႕ ဆာဒီးနားေတာင္တန္းေဒသ မွာရွိတဲ့ အိုဂလီယာစထရာေဒသမွာ အသက္ရာေက်ာ္ အမ်ိဳးသားမ်ားစြာ ေနထိုင္ေနၾကတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ေအာက္ ေသဆုံးမႈက ေတာ္ေတာ္နည္းပါးလွပါတယ္။ ဆီးခ်ိဳ၊ ေသြးတိုး၊ ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈ နည္းပါးလွပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ အစားအစာမွာ အသားဓာတ္ ေတာ္ေတာ္နည္းပါးေၾကာင္း ေတြ႕ရပါတယ္။ ုနကူသ ေခၚ ႐ြာကေလးမွာ အသက္ရာေက်ာ္သူ အမ်ိဳးသား ၂၀ ဦးခန႔္ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၁၆ ခုႏွစ္အထိ ေနထိုင္ခဲ့ေၾကာင္း သိရပါတယ္။
လိုမာလင္ဒါ၊ ကာလီဖိုးနီးယားျပည္နယ္
အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ကာလီဖိုးနီးယားေဒသမွာ ရွိတဲ့ လိုမာလင္ဒါေဒသမွာ သတၱမေျမာက္ ဥပုသ္အသင္းေတာ္ဝင္ အမ်ားစုေနထိုင္ၾကၿပီး အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားအမ်ားစုရဲ႕ သက္တမ္းထက္ ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္ ပိုအသက္ရွည္ၾကေၾကာင္း ေတြ႕ရပါတယ္။ က်မ္းစာလာအတိုင္း အေစ့အဆန္ေတြ၊ သစ္သီးနဲ႔ ဟင္းသီးဟင္း႐ြက္မ်ားသာ စားသုံးၾက ေၾကာင္း သိရပါတယ္။
နီကိုယာကြၽန္းဆြယ္ေဒသ၊ ေကာ္စတာရီကာႏိုင္ငံ
နီကိုယာကြၽန္းဆြယ္ေဒသ၊ ေကာ္စတာရီကာႏိုင္ငံတြင္ မိုင္ ၈၀ ရွည္ၿပီး မိုင္ ၃၀ မွ် ရွည္လ်ားတဲ့ကမ္းေျခ ရွိပါတယ္။ အလယ္အလတ္တန္း အ႐ြယ္မ်ား ေသဆုံးမႈ အလြန္နည္းပါးၿပီး ကမာၻေပၚ မွာ အသက္ရာေက်ာ္ရွည္ အမ်ိဴးသားမ်ား ဒုတိယ အမ်ားဆုံး ေနထိုင္ရာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ အသက္ရွည္ရျခင္း လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္ကေတာ့ လူမႈေရးလုပ္ငန္းေတြ အလြန္လုပ္ၾကတယ္။ စုေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈေတြ လုပ္ၾကတယ္၊ ညီၫြတ္ၾကတယ္၊ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနတတ္ၾကတယ္၊ တတ္ႏိုင္သေလာက္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္ၾကတယ္ ဆိုတာပါပဲ။
၁။ သြားလာၾကတဲ့အခါ သဘာဝအတိုင္းသြားေလ့ရွိၾကပါတယ္။ လမ္းေလွ်ာက္မယ္၊ စက္ဘီးစီးမယ္၊ ေလွစီး ေလွေလွာ္မယ္ စသည္ျဖင့္ လုပ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဥယ်ာဥ္စိုက္ၾကတယ္၊ အိမ္အလုပ္ေတြ လုပ္ၾကပါတယ္။
၂။ နံနက္အိပ္ရာကႏိုးတာနဲ႔ အိုကီနာဝါ ကြၽန္းသားေတြက Ikigai ၊ နီကိုယာသားေတြက Plan De Vida လို႔ ဆိုၾကတယ္။ ေန႔သစ္တစ္ေန႔ ရၿပီျဖစ္ လို႔ သိပ္ေပ်ာ္႐ႊင္တယ္၊ မဂၤလာျပည့္ဝလွတယ္လို႔ ေကာင္းစြာ ႏွလုံးသြင္းၾကပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ျခင္းေၾကာင့္ ခုနစ္ႏွစ္တာမွ် ပိုမိုအသက္ရွည္ေၾကာင္း သိရပါတယ္။
၃။ စိတ္ဖိစီးမႈေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ၾကတယ္။ သတၱမေျမာက္ ဥပုသ္အသင္းေတာ္ဝင္ေတြက ဘုရားသခင္ထံ ဝတ္ျပဳဆုေတာင္းၾကတယ္။ အီကာရီးယမ္းသားေတြက ေန႔လယ္ ပိုအိပ္ၾကတယ္။ ဆာဒီးနားသားေတြက ေပ်ာ္ေပ်ာ္႐ႊင္႐ႊင္ အလုပ္ ပိုလုပ္ၾကေၾကာင္း သိရပါတယ္။
၄။ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ြၽကူန တဲ့။ သူတို႔ရဲ႕ဗိုက္ကိုအျပည့္မစားၾကဘူး။ အစာအိမ္ရဲ႕ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ကိုပဲ ျဖည့္ေပးၾကေလ့ရွိပါတယ္။ ညေနစာကို အနည္းဆုံးမွ်သာ စားၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္။
၅။ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့ အသီးအႏွံေတြကို ကိုယ္တိုင္စိုက္ပ်ိဳးက၊ စားသုံးၾကပါတယ္။ အေစ့အဆန္ေတြကို အဓိကစားသုံးၾကပါတယ္။ ဟင္းသီးဟင္း႐ြက္၊ သစ္သီးဝလံေတြကို စားသုံးေလ့ ရွိၾကၿပီး အသားကို အနည္းငယ္မွ်သာ စားေလ့ ရွိၾကပါတယ္။
၆။ ဝိုင္ကို အသင့္အတင့္ ေသာက္သုံးၾကပါတယ္။ ပြဲလမ္းသဘင္မ်ားမွာ ဝိုင္းဖြဲ႕ ေသာက္သုံးျခင္းဟာ အစဥ္အလာတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။
၇။ ဘာသာတရားမ်ားအေပၚ ေလးစားယုံၾကည္ၾကၿပီး လိုက္နာက်င့္သုံးေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒီအေလ့အက်င့္ေၾကာင့္ သက္တမ္း ေလးႏွစ္မွ ၁၄ႏွစ္အထိ အသက္ပိုရွည္ၾကေၾကာင္း ေတြ႕ရပါတယ္။
၈။ မိသားစုကို အထူးခ်စ္ခင္ၾကၿပီး ေႏြးေထြးတဲ့ မိသားစုပုံသဏၭာန္မ်ား ပိုင္ဆိုင္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ မိဘ၊ အဘိုးအဘြား၊ သားသမီးေျမးျမစ္မ်ား စုေပါင္းေနထိုင္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒါဟာ အျပာေရာင္ဇုန္ (Blue Zones) ေဒသခံအမ်ားစုရဲ႕ ႏွစ္သက္ဖြယ္စ႐ိုက္ ျဖစ္ပါတယ္။
၉။ ကလ်ာဏမိတၱ မိတ္ေဆြေကာင္းမ်ားရွိၾကၿပီး အခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္စည္း႐ုံးၾကတယ္။ ေကာင္းမြန္တဲ့ လူမႈေရးလုပ္ငန္းေတြ စုေပါင္း ေဆာင္႐ြက္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။
ဒီအခ်က္ေတြကို Power-9 လို႔လည္း ေခၚၾက ပါတယ္။
Credit : ေဒါက္တာ ျမင့္သန္း (ေညာင္ေလးပင္) - Ref : Blue Zone, Internet
