ကိန္နရီ - ကိန္နရာ
ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုမှာ ကိန့် ဆိုသည်မှာ “ဘယ်လို” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး သက္ကတဘာသာစကားမှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု ဆိုပါသည်။ ထို့အတူ နရီမှာ အမျိုးသမီး၊ နာရာမှ အမျိုးသားဟု သက္ကတဘာသာစကားတွင် အဓိပ္ပာယ်ရှိပါသည်။ ကိန္နရီ (ကိန့်+နရီ) = ဘာမကြီးလဲ ?၊ (ကိန့်+နာရာ)=ဘာထီးကြီးလဲ ? ထိုသို့ တအံ့တသြမေးသောမေးခွန်းမှ ကိန္နရီ - ကိန္နရာဟူသော အမည်နာမများ ပေါ်လာခဲ့သည်ဟု ဆိုပါသည်။ ယင်းတို့ကို ယနေ့မြင်တွေ့ရလျှင်လည်း ထိုသို့မေးမိဖွယ်ရာ ရှိပါသည်။
ရှေးဟောင်းသုတေသီတို့အဆိုအရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အစောဆုံးတည်ထားသောစေတီဖြစ်သည့် ဆန်ချီစေတီအနီးတွင်ရှိသော ကိန္နရီ-ကိန္နရာရုပ်တုများမှာ သက်တမ်း နှစ်ပေါင်း (၂၀၀၀)ခန့် ရှိပြီဟု ဆိုပါသည်။ အိန္နိယနိုင်ငံမှ ကိန္နရီ-ကိန္နရာပုံ ရုပ်တုများမှာ တောင်နှင့် အရှေ့တောင်အာရှအထိ ပျံ့နှံ့သွားသည်ဟု ဆိုပါသည်။ ရုပ်တုပန်းချီများကို ယခုအခါ ယိုးဒယား၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ လာအို၊ ကမ္ဘောဒီးယား စသည်တို့တွင် တွေ့မြင်နိုင်ပါသည်။
ပုံပြင်များတွင် ကိန္နရီ-ကိန္နရာတို့သည် အမြဲတမ်း သိမ်မွေ့ပျော့ပျောင်း၊ စိတ်ကောင်းရှိ၊ ပျော်ရွှင်တတ်ပြီး သီချင်းကျူးရင့်နေကြသည်ကို တွေ့ရသည်က များပါသည်။ များသောအားဖြင့် သူတို့သည် ချစ်တတ်သော၊ ချစ်စဖွယ်ကောင်းသော၊ လှပသောပုံဖြင့် တွေ့ရတတ်သည်။ ပန်းချီ၊ ပန်းပုတို့တွင် သူတို့သည် ဘိက္ခူသူမြတ်တို့အား ပန်း (သို့မဟုတ်) အလားတူတစ်ခုခု ဆက်ကပ်နေပုံကို တွေ့ရတတ်သည်။
သူတို့၏ အိမ်ထောင်ဘက်အပေါ်တွင် တွယ်တာချစ်ခင်မှုမှာလည်း စံတင်လောက်ပေသည်။ ပုံပြင်တစ်ခုတွင် ကိန္နရီ-ကိန္နရာ မောင်နှံတစ်စုံမှာ တောင်ကြား ချောင်းရေများ ကျလာရာ တစ်ညတာ ခွဲခွြနေခဲ့ကြရသဖြင့် နှစ်ပေါင်း (၇၀၀) အလွမ်းမပြေ ဝမ်းနည်း၍ ငိုနေကြသည်ဟု ဆိုပါသည်။ တစ်ညတာ ခွဲခွာရရုံဖြင့် နှစ်ပေါင်း (၇၀၀) ငိုကြသည်တဲ့လား။ စံချိန်ဟောင်းတွေအားလုံးကို ချိုးခဲ့ပြီကော။
ကိန္နရီ-ကိန္နရာတို့မှာ အများအားဖြင့် လူကိုယ်၊ လူ (သို့မဟုတ်) မြင်းမျက်နှာမျိုး ရှိပါသည်။ ခါးအောက်ပိုင်းတွင် ငှက်ပုံရှိပြီး အမြီး၊ အတောင်၊ ခြေသည်းအစုံ ပါကြသည်။ ယင်းတို့ကို မြင်ရသူသည် ဘာမကြီးလဲ? ဘာထီးကြီးလဲ? ဘာလုပ်နေတာလဲ? ဟူသော မေးခွန်းများ ပေါ်လာမည်မှာ မလွဲပေ။ (ကိန်းကာရာ - ဘာလုပ်နေကြတာလဲ)
Kein-Nari, Kein-Nara
One legend says kein in Sanskrit means “what kind?” Nari, nara means female and male respectively. Kein-nari? Is the incredulous question “What kind of female is this? From that improbably beginning these mythical creatures got their names. Any one seeing them will ask the same question today.
According to archeologists Kein-Nari, Kein-Nara figures in base-relief were found at Sanchi-stupa which are believed to be about two millenniums old. From India they spread over the south and south-east Asia. They are found in Thailand, Indonesia, Laos, Kampuchea in paintings and sculptures.
In legends they are invariably depicted as tender, benevolent, happy and singing. Most of the time they are loving, usually lovable and occasionally lovely. They are usually shown offering flowers or some similar items to Holy Bikkhus.
Their attachment to their spouses is in itself legendary. In one episode one couple of Kein-Nari and Kein-Nara got separated for one night due to flooding waters in the ravine; with Kein-nari on one bank and Kein-nara on the other. That one night’s separation hurt them so much that they went on weeping and crying for seven hundred years. Seven centuries of grief for just one-night-separation? It beats all the records.
Kein-nari, Kein-nara are usually shown as having human body and horse-like face or human above the waist-line and bird-like below, complete with tail, wings and claws. No wonder they evoke the question in viewer’s mind. KEIN-NARI? KEIN-NARA? KEIN-ARA? (What are they doing?)
Sayar U Then Pe
ကိႏၷရီ - ကိႏၷရာ
ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုမွာ ကိန္႔ ဆိုသည္မွာ “ဘယ္လို” ဟု အဓိပၸာယ္ရၿပီး သကၠတဘာသာစကားမွ ဆင္းသက္လာသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ထို႔အတူ နရီမွာ အမ်ိဳးသမီး၊ နာရာမွ အမ်ိဳးသားဟု သကၠတဘာသာစကားတြင္ အဓိပၸာယ္ရွိပါသည္။ ကိႏၷရီ (ကိန္႔+နရီ) = ဘာမႀကီးလဲ ?၊ (ကိန္႔+နာရာ)=ဘာထီးႀကီးလဲ ? ထိုသို႔ တအံ့တၾသေမးေသာေမးခြန္းမွ ကိႏၷရီ - ကိႏၷရာဟူေသာ အမည္နာမမ်ား ေပၚလာခဲ့သည္ဟု ဆိုပါသည္။ ယင္းတို႔ကို ယေန႔ျမင္ေတြ႕ရလွ်င္လည္း ထိုသို႔ေမးမိဖြယ္ရာ ရွိပါသည္။
ေရွးေဟာင္းသုေတသီတို႔အဆိုအရ ကမၻာေပၚတြင္ အေစာဆံုးတည္ထားေသာေစတီျဖစ္သည့္ ဆန္ခ်ီေစတီအနီးတြင္ရွိေသာ ကိႏၷရီ-ကိႏၷရာရုပ္တုမ်ားမွာ သက္တမ္း ႏွစ္ေပါင္း (၂၀၀၀)ခန္႔ ရွိၿပီဟု ဆိုပါသည္။ အိႏၷိယႏိုင္ငံမွ ကိႏၷရီ-ကိႏၷရာပံု ရုပ္တုမ်ားမွာ ေတာင္ႏွင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွအထိ ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ရုပ္တုပန္းခ်ီမ်ားကို ယခုအခါ ယိုးဒယား၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ လာအုိ၊ ကေမၻာဒီးယား စသည္တို႔တြင္ ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ပါသည္။
ပံုျပင္မ်ားတြင္ ကိႏၷရီ-ကိႏၷရာတို႔သည္ အၿမဲတမ္း သိမ္ေမြ႕ေပ်ာ့ေပ်ာင္း၊ စိတ္ေကာင္းရွိ၊ ေပ်ာ္ရႊင္တတ္ၿပီး သီခ်င္းက်ဴးရင့္ေနၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္က မ်ားပါသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ သူတို႔သည္ ခ်စ္တတ္ေသာ၊ ခ်စ္စဖြယ္ေကာင္းေသာ၊ လွပေသာပံုျဖင့္ ေတြ႕ရတတ္သည္။ ပန္းခ်ီ၊ ပန္းပုတို႔တြင္ သူတို႔သည္ ဘိကၡဴသူျမတ္တို႔အား ပန္း (သို႔မဟုတ္) အလားတူတစ္ခုခု ဆက္ကပ္ေနပံုကို ေတြ႕ရတတ္သည္။
သူတို႔၏ အိမ္ေထာင္ဘက္အေပၚတြင္ တြယ္တာခ်စ္ခင္မႈမွာလည္း စံတင္ေလာက္ေပသည္။ ပံုျပင္တစ္ခုတြင္ ကိႏၷရီ-ကိႏၷရာ ေမာင္ႏွံတစ္စံုမွာ ေတာင္ၾကား ေခ်ာင္းေရမ်ား က်လာရာ တစ္ညတာ ခြဲခြျေနခဲ့ၾကရသျဖင့္ ႏွစ္ေပါင္း (၇၀၀) အလြမ္းမေျပ ၀မ္းနည္း၍ ငိုေနၾကသည္ဟု ဆိုပါသည္။ တစ္ညတာ ခြဲခြာရရံုျဖင့္ ႏွစ္ေပါင္း (၇၀၀) ငိုၾကသည္တဲ့လား။ စံခ်ိန္ေဟာင္းေတြအားလံုးကို ခ်ိဳးခဲ့ၿပီေကာ။
ကိႏၷရီ-ကိႏၷရာတို႔မွာ အမ်ားအားျဖင့္ လူကိုယ္၊ လူ (သို႔မဟုတ္) ျမင္းမ်က္ႏွာမ်ိဳး ရွိပါသည္။ ခါးေအာက္ပိုင္းတြင္ ငွက္ပံုရွိၿပီး အၿမီး၊ အေတာင္၊ ေျခသည္းအစံု ပါၾကသည္။ ယင္းတို႔ကို ျမင္ရသူသည္ ဘာမႀကီးလဲ? ဘာထီးႀကီးလဲ? ဘာလုပ္ေနတာလဲ? ဟူေသာ ေမးခြန္းမ်ား ေပၚလာမည္မွာ မလြဲေပ။ (ကိန္းကာရာ - ဘာလုပ္ေနၾကတာလဲ)
Kein-Nari, Kein-Nara
One legend says kein in Sanskrit means “what kind?” Nari, nara means female and male respectively. Kein-nari? Is the incredulous question “What kind of female is this? From that improbably beginning these mythical creatures got their names. Any one seeing them will ask the same question today.
According to archeologists Kein-Nari, Kein-Nara figures in base-relief were found at Sanchi-stupa which are believed to be about two millenniums old. From India they spread over the south and south-east Asia. They are found in Thailand, Indonesia, Laos, Kampuchea in paintings and sculptures.
In legends they are invariably depicted as tender, benevolent, happy and singing. Most of the time they are loving, usually lovable and occasionally lovely. They are usually shown offering flowers or some similar items to Holy Bikkhus.
Their attachment to their spouses is in itself legendary. In one episode one couple of Kein-Nari and Kein-Nara got separated for one night due to flooding waters in the ravine; with Kein-nari on one bank and Kein-nara on the other. That one night’s separation hurt them so much that they went on weeping and crying for seven hundred years. Seven centuries of grief for just one-night-separation? It beats all the records.
Kein-nari, Kein-nara are usually shown as having human body and horse-like face or human above the waist-line and bird-like below, complete with tail, wings and claws. No wonder they evoke the question in viewer’s mind. KEIN-NARI? KEIN-NARA? KEIN-ARA? (What are they doing?)
Sayar U Then Pe
